Τι πρέπει να γίνει με τις τράπεζες και τα "κόκκινα" δάνεια;

του Δημήτρη Καζάκη

Το όλο ζήτημα με τα "κόκκινα" δάνεια έχει περιοριστεί στο αν θα μπουν σε πλειστηριασμό και οι πρώτες κατοικίες, από ποιο ύψος αξίας και πάνω, με βάση ποια εισοδηματικά κριτήρια. Με άλλα λόγια το όλο πρόβλημα έχει περιοριστεί απλά και μόνο στο ποιος θα χάσει το σπίτι του πρώτος και ποιος δεύτερος. Ακόμη και οι γνωστές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας ΑΔΕΔΥ και ΠΑΜΕ περιορίζονται αποκλειστικά στο να διεκδικήσουν την αποτροπή του πλειστηριασμού πρώτης κατοικίας.

Κουβέντα για την ταμπακέρα. Κι αυτή δεν είναι άλλη από το τοκογλυφικό και σαράφικο τραπεζικό σύστημα, που σήμερα έχει μετατραπεί σε καταβόθρα εκατοντάδων δις και ακινήτων για να διασωθούν τα υπερκέρδη της χρηματοτραπεζικής συμμορίας. Προσέξτε όμως πόσο ωραία μας βάζουν να συζητάμε αυτό που τους συμφέρει.

Γιατί π.χ. μιλάμε μόνο για την πρώτη κατοικία; Διότι πρέπει να συνηθίσουμε όλοι στην ιδέα ότι ακόμη και η ιδιόκτητη πρώτη κατοικία συνιστά υπερβολή για ένα εργαζόμενο νοικοκυριό στις....
μέρες μας. Το σχέδιο τους είναι εξαιρετικά απλό. Ο βαθμός ιδιοκατοίκησης και ιδιοκτησίας ακινήτων στην Ελλάδα θα πρέπει να καταρρεύσει από το 72% που βρισκόταν στις απαρχές της σημερινής χρεοκοπίας, στο χαμηλότερο δυνατό ευρωπαϊκό επίπεδο. Γύρω στο 12%. Στόχος τους είναι να απελευθερώσουν τα πιο πολύτιμα ακίνητα της χώρας σε γη, παράκτια ζώνη, κοκ, από την μικρή και μεσαία ιδιοκτησία.

Οι τράπεζες, οι λεγόμενες "συστημικές", βλέπουν στον πλειστηριασμό ακινήτων τη δυνατότητα να κάνουν πιο ελκυστική τη συμμετοχή κερδοσκόπων στις αυξήσεις κεφαλαίου τους. Βλέπετε, είναι απόλυτα χρεοκοπημένες, κυριολεκτικά ερείπια και ο μόνος τρόπος για να κρατηθούν στην επιφάνεια έστω προσωρινά, είναι, αφενός το δημόσιο χρήμα και οι εγγυήσεις του φορολογούμενου και, αφετέρου, να γίνουν τα περιουσιακά τους στοιχεία ελκυστικά για τους κερδοσκόπους ακινήτων και χρηματαγοράς.

Κανείς δεν μιλά για το γεγονός ότι το μέγιστο πρόβλημα με τις τράπεζες δεν είναι τα "κόκκινα" δάνεια, αλλά η κερδοσκοπία με τα πιστωτικά προϊόντα. Ας δούμε ορισμένα στοιχεία. Στη δεκαετία 2001-2009 οι τράπεζες εμφάνισαν καθαρά κέρδη (μετά φόρων) γύρω στα 18 δις ευρώ. Λέμε εμφάνισαν γιατί κανείς δεν ξέρει πόσα από τα κρυφά κέρδη τους διέφυγαν στο εξωτερικό διαμέσου της πώλησης κυρίως στεγαστικών δανείων στο εξωτερικό σε θυγατρικές των εγχώριων τραπεζών με υπαράκτιους λογαριασμούς (offshore).

Κανείς δεν έχει καν ακουμπήσει το μέγα σκάνδαλο της πώλησης των δανείων σε θυγατρικές των εγχώριων τραπεζών. Όμως κι έτσι, τα εμφανιζόμενα καθαρά κέρδη της δεκαετίας είναι εντυπωσιακά. Που πήγαν μέσα στα επόμενα χρόνια; Γιατί δεν επιβλήθηκε στους τραπεζίτες να ανακεφαλαιοποιήσουν τις τράπεζές τους με αποθεματικά κέρδη; Αντίθετα οι κυβερνήσεις φρόντισαν από το 2008 να τροφοδοτούν τις τράπεζες με ρευστό και εγγυήσεις για να δανείζονται. Μόνο το 2009 η κυβέρνηση Καραμανλή τροφοδότησε τις κερδοφόρες τράπεζες με 5,5 δις ευρώ σε ρευστό, το οποίο πέρασε στο έλλειμμα για να το πληρώσουν οι φορολογούμενοι με φοροεπιδρομή και δημόσιο δανεισμό.

Κανείς δεν τολμά να επισημάνει ότι η εφορία επέστρεψε στις τράπεζες την περίοδο 2011-2014 πάνω από 13 δις ευρώ σε φόρους. Γιατί όλα αυτά; Πόσα έχασαν οι τράπεζες από την αδυναμία των δανειοληπτών να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους; Μόλις 5,1 δις ευρώ από το σύνολο των καθαρών εσόδων τους την περίοδο 2010-2014. Ποσό ασήμαντο μπροστά στη "χρυσή δεκαετία" των τραπεζικών κερδών.

Από πού προήλθε λοιπόν η μεγάλη ζημιά των τραπεζών; Από τις λεγόμενες "ζημιές απομείωσης αξίας περιουσιακών στοιχείων", δηλαδή από το πώς εκτιμά η κάθε τράπεζα την αξία των περιουσιακών της στοιχείων στη χρηματαγορά. Από τι εξαρτάται αυτή η αποτίμηση; Από τους κερδοσκόπους και τους τραπεζίτες. Ο νόμος επιτρέπει στους τραπεζίτες να προχωρούν σε αυθαίρετες λογιστικές εκτιμήσεις -και μάλιστα ως προβλέψεις- για να κρύβουν κάθε λογής μαύρο χρήμα και κέρδη.

Πόσες είναι οι εικονικές αυτές "ζημιές απομείωσης αξίας περιουσιακών στοιχείων"; Γύρω στα 87 δις ευρώ για την περίοδο 2010-2014. Πόσο μειώθηκε η καταθετική βάση των τραπεζών; Κατά 60,2 δις ευρώ την περίοδο 2010-2014, ενώ έως τον Σεπτέμβριο του 2015 μειώθηκε άλλα 46,3 δις ευρώ. Σύνολο περιόδου 106,5 δις ευρώ.

Πόσο μειώθηκε η συνολική αξία των δανείων προς όλους, των τραπεζών την περίοδο 2010 έως τον Σεπτέμβριο του 2015; Κατά 61,5 δις ευρώ. Ακόμη κι αν θεωρήσουμε ότι όλες αυτές οι απομειώσεις συνιστούν αληθινές ζημιές για τις τράπεζες, τότε πόσο φτάνει το συνολικό ύψος τους; Γύρω στα 260 δις ευρώ από το 2010 μέχρι σήμερα.

Με την προϋπόθεση, όπως είπαμε, ότι όλα αυτά αντιστοιχούν σε πραγματικές ζημιές των τραπεζών, τότε γιατί οι εγχώριες τράπεζες δανείστηκαν από το ευρωσύστημα πάνω από 606 δις ευρώ από το 2010 έως σήμερα; Και μάλιστα χωρίς να υπολογίζουμε τον έκτακτο μηχανισμό ρευστότητας (ELA), ο οποίος υπερβαίνει τα 200 δις ευρώ. Γιατί το κράτος παρείχε στις τράπεζες πάνω από 360 δις ευρώ σε εγγυήσεις και κοντά 50 δις ευρώ σε ρευστό, εκ των οποίων τα 40 δις ευρώ ήταν η προηγούμενη ανακεφαλαιοποίηση;

Που πήγαν όλα αυτά τα εκατοντάδες δις ευρώ; Πάντως όχι απλά και μόνο στις ζημιές των τραπεζών. Ακόμη και μ' αυτόν τον πρόχειρο υπολογισμό, η ενίσχυση των τραπεζών έχει ουσιαστικά μία και βασική στόχευση: Να καλύψει όχι τις ζημιές, αλλά το έλλειμμα κέρδους των τραπεζών κυρίως και πρωτίστως από την απομείωση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων τους, (ομόλογα, μετοχές και κάθε λογής κερδοσκοπική τοποθέτηση).

Αυτός είναι κι ο λόγος που καμιά ανακεφαλαιοποίηση, κανένα κύμα πλειστηριασμών δεν πρόκειται να λύσει το πρόβλημα των τραπεζών. Χρειάζονται νέες, ολοκαίνουργιες τράπεζες σε νέα βάση. Οι υπάρχουσες συστημικές πρέπει να αφεθούν να πτωχεύσουν, ώστε να πάψουν να είναι βάραθρο για την οικονομία και την κοινωνία.

Και τι σημαίνει πτώχευση; Τα εξής πολύ απλά πράγματα:

α) Να τεθούν άμεσα και υπό δημόσιο έλεγχο σε εκκαθάριση εν λειτουργία. Πράγμα που σημαίνει ότι εγκαθίσταται σε όλες τις συστημικές ειδικός εκκαθαριστής συνοδεία εισαγγελέα, προκειμένου να διευκρινιστεί τι έχουν γίνει όλα αυτά τα δις ευρώ. Να αποκαλυφθούν ατασθαλίες, ξέπλυμα μαύρου χρήματος, κρυφά κέρδη, λεηλασία διαθεσίμων και καταθέσεων, θαλασσοδάνεια, κοκ.

β) Να εγγυηθεί το κράτος όλες τις καταθέσεις των Ελλήνων πολιτών. Ο ειδικός εκκαθαριστής θα έχει σαν αποστολή να διευκρινίσει την ταυτότητα των καταθέσεων και να ξεκαθαρίσει την καταθετική βάση από τους εικονικούς καταθετικούς λογαριασμούς.

γ) Σε ολόκληρη την περίοδο εκκαθάρισης όλοι οι πλειστηριασμοί θα ανασταλούν, όπως και οι ρυθμίσεις των δανείων. Τα δάνεια των οποίων οι δανειολήπτες τα έχουν εξυπηρετήσει στο ύψος του κεφαλαίου τους έως και 50% επ' αυτού, σβήνουν. Όσα δάνεια δεν μπορούν εξ αντικειμένου να εξυπηρετηθούν κι αυτά σβήνουν. Ειδικά τα δάνεια προς αγρότες, ελεύθερους επαγγελματίες και νοικοκυριά.

Μόνο έτσι μπορεί να ανοικοδομηθεί το τραπεζικό σύστημα από μηδενικής βάσης και χωρίς τοκογλυφικά, ή κερδοσκοπικά χαρακτηριστικά. Κι έτσι αντί να συζητάμε τι θα απογίνει η πρώτη κατοικία του φουκαρά δανειολήπτη, οφείλουμε να συζητάμε και να θέσουμε στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης το απλό και αυτονόητο ερώτημα: Γιατί δεν μπαίνουν εκκαθαριστές και εισαγγελείς στις τράπεζες για να δούμε τι έχουν απογίνει τόσα δις ευρώ σε δανεικά κι αγύριστα; Πώς είναι δυνατόν να μιλάμε για "κόκκινα" δάνεια και ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών, όταν δεν ξέρουμε το παραμικρό για το που πήγαν τόσα εκατοντάδες δις ευρώ;

Γιατί άραγε καμιά κυβέρνηση δεν τόλμησε να δώσει έστω έναν απολογισμό των εγγυήσεων και των ενισχύσεων που έχει δώσει στις τράπεζες; Γιατί άραγε δεν τις ανάγκασαν οι Ευρωπαίοι δανειστές, οι οποίοι αντίθετα πιέζουν αφόρητα για νέα ανακεφαλαιοποίηση σε βάρος του δημόσιου ταμείου και της κοινωνίας, αλλά και για επιδρομή πλειστηριασμών; Διότι πολύ απλά έχουμε να κάνουμε με σεσημασμένη εγκληματική συμμορία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Να για ποια "ευρωπαϊκά ιδανικά" μιλάνε όλοι τους.