«Το σχέδιο της Ευρώπης είναι να πεθάνει η Ελλάδα της πείνας»

Έντυπη Έκδοση Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 5 Μαΐου 2013

ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ ΜΑΧΟΝΙ (πρώην αντιπρόεδρος της Moody's, υπεύθυνος στο ρίσκο κρατών)

«Το σχέδιο της Ευρώπης είναι να πεθάνει η Ελλάδα της πείνας»

Με τρες δεκαετείες εμπειρία στη Wall Street, μιλάει στην «Κ.Ε.» για ευρώ και τράπεζες

Στον ΑΔΑΜ ΓΙΑΝΝΙΚΟ

Οι τράπεζες έπρεπε να κρατικοποιηθούν. Οσο πιο πολλές υπάρχουν τόσο πιο πολλές οι πιθανότητες που οδηγούν σε κατάχρηση. Αν η έξοδος από το ευρώ είναι αναπόφευκτη, γιατί να υποφέρετε από την ύφεση; «ΓΙΑΤΙ να έχουμε παρατεταμένη ύφεση πριν από τη μέρα της εξόδου, αν η έξοδος είναι αναπόφευκτη;», αναρωτιέται ο Κρίστοφερ Μαχόνι και υποστηρίζει, μιλώντας στην «Κ.Ε.», ότι το σχέδιο της τρόικας οδηγεί την Ελλάδα στην πείνα.

Οι καταθέτες δεν είναι επενδυτές, λέει ο Κρίστοφερ Μαχόνι Με τριάντα χρόνια εμπειρίας στη Wall Street, ο Μαχόνι υπήρξε επί σειρά ετών αντιπρόεδρος στον οίκο αξιολόγησης Moody's, υπεύθυνος για την παγκόσμια εταιρική χρηματοδότηση, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και το μακροοικονομικό κίνδυνο Δημοσίου στη Moody's Investors Service. Ο ίδιος περιγράφει τον εαυτό του ως «μαθητή των αγορών» και «libertarian». Προτείνει την τακτική έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, αλλά προειδοποιεί: «Δεν ζηλεύω καθόλου τις επιλογές που πρέπει να κάνουν η ελληνική, η κυπριακή και η πορτογαλική κυβέρνηση».
* Τους τελευταίους μήνες το ελληνικό τραπεζικό σύστημα βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού. Πώς βλέπετε την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών;
*Πρώτ' απ' όλα το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι και πρέπει να παραμείνει ενδεχόμενη υποχρέωση (contingent liability) υπό την κηδεμονία του κράτους. Σε αυτή τη φάση της τραγωδίας, οι τράπεζες έπρεπε να κρατικοποιηθούν και πιθανόν να συγχωνευθούν. Δεν υπάρχει νόημα να υπάρχουν πολλές διαφορετικές τράπεζες αν είναι να ανήκουν στο κράτος για την επόμενη δεκαετία. Οσο περισσότερες τράπεζες υπάρχουν τόσο πιο πολλές είναι οι πιθανότητες για διασώσεις και προσωπικές ενέργειες των διοικήσεων που οδηγούν σε κατάχρηση (self-dealing).
Το χρηματοοικονομικό σύστημα και το κράτος είναι ένα, είτε αρέσει στον κόσμο αυτό είτε όχι. Η ιδέα τού να χωρίσει κανείς με κάποιον τρόπο τις τράπεζες από το κράτος και αυτές να χρεοκοπήσουν μόνες τους είναι συγκλονιστικά λάθος. Η προστασία των καταθετών πρέπει να είναι πριν και πάνω από τους ομολογιούχους και την τρόικα. Οι καταθέσεις είναι ιερή ευθύνη της πολιτείας. Δεν είναι «επενδύσεις» και οι καταθέτες δεν είναι «επενδυτές».
*Ποιες είναι οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας μετά το νέο «πρότυπο» ή «μοντέλο» διάσωσης των τραπεζών που εφαρμόστηκε στην Κύπρο;
*Η Ελλάδα δεν δύναται να επαναλάβει το λάθος που έκανε η Κύπρος, να αγνοήσει ή να κατασχέσει τραπεζικές καταθέσεις. Ολες οι υπόλοιπες υποχρεώσεις (συμπεριλαμβανομένων των συντάξεων και των υπολοίπων του Target2) πρέπει να κατατάσσονται μετά τους καταθέτες. Κι αυτό γιατί οι τραπεζικές καταθέσεις είναι προσφορά χρήματος και χωρίς χρήμα δεν μπορεί να λειτουργήσει καμιά οικονομία. MxV=PxT. Οσο το Μ (ποσότητα χρήματος) πέφτει τόσο θα πέφτουν και τα Ρ (δείκτης τιμών καταναλωτή) και Τ (ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών).
Το σχέδιο της τρόικας για την Ελλάδα φαίνεται ιδιαίτερα ανησυχητικό, αν το αναλογιστεί κανείς. Με βάση τη νέα φιλοσοφία της Ευρώπης για αυτοχρηματοδοτούμενα bail-out, το σχέδιο για την Ελλάδα είναι, κατά πώς φαίνεται, να πεθάνει της πείνας, όπως η Ρουμανία τη δεκαετία του '80. Η Κύπρος θα ακολουθήσει.
*Πολλοί μίλησαν για δύο ευρώ στην Κύπρο. Είναι αυτό προάγγελος εξελίξεων;
*Η κυβέρνηση πρέπει να κάνει ό, τι μπορεί για να μην καταρρεύσουν όλα όσο θα ετοιμάζεται για την αναπόφευκτη μετατροπή του νομίσματος. Δεν υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό για το μέλλον του ελληνικού λαού από το να χρησιμοποιήσει αυτό το χρονικό διάστημα για να χτίσει συναλλαγματικά αποθεματικά που δεν θα μπορεί να αγγίξει η ΕΚΤ.
*Πώς μπορεί να γίνει αυτό;
*Δεν ξέρω αν είναι εφικτό, ιδίως να γίνει μυστικά. Ισως με κάποιον λογαριασμό στην Τράπεζα της Ρωσίας; Στο τέλος, η Ελλάδα θα πρέπει να αθετήσει όλες τις πληρωμές που είναι εκφρασμένες σε ευρώ και να αποκοπεί από την πίστωση της ΕΚΤ και του ΔΝΤ. Για ένα διάστημα θα είναι κράτος-παρίας όπως η Αργεντινή. Γι' αυτό είναι απαραίτητα τα αποθεματικά σε ξένο νόμισμα, ώστε να πληρώσει η χώρα τις ζωτικής σημασίας εισαγωγές.
*Δεν θα είναι δυσβάσταχτο το κόστος της εξόδου από την Ευρωζώνη για οποιαδήποτε χώρα με αυτά τα χρέη;
*Αυτή τη στιγμή γίνεται πολύς λόγος στα οικονομικά media αναφορικά με τη διαφαινόμενη αναγκαιότητα μιας εξόδου της Κύπρου, καθώς ζυγίζονται το κόστος και τα οφέλη από μια τέτοια κίνηση. Δεν θέλω να υποτιμήσω το κόστος. Αλλά για να το αντέξουν οι χώρες, στο τέλος θα πρέπει να βγουν. Τα κόστη τελικά θα μειωθούν με αποτελεσματική αποκήρυξη του χρέους. Κάποιες από τις χώρες του Club Med θα αναγκαστούν να φύγουν όχι μόνο από την Ευρωζώνη αλλά και από την ίδια την Ε.Ε. Εκτός, βέβαια, αν στη φράση «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη» μπορεί να συμπεριληφθεί και το ενδιαφέρον για τους απόρους, πράγμα για το οποίο πολύ αμφιβάλλω. Στο Βορρά δεν θα αρέσει όταν ο Νότος κηρύξει στάση πληρωμών στο χρέος της τρόικας και τις υποχρεώσεις του Target2.
Λυπάμαι που το λέω, αλλά πριν τελειώσει όλο αυτό θα υπάρχει ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο (world). Δεν ζηλεύω καθόλου τις επιλογές που πρέπει να κάνουν η ελληνική, η κυπριακή και η πορτογαλική κυβερνήσεις.
*Ποιος μπορεί να πάρει το βάρος μιας απόφασης που μπορεί να φαίνεται σωστή σε έναν άνθρωπο της αγοράς, αλλά δεν έχει επιστροφή για έναν άνθρωπο της πολιτικής;
*Φανταστείτε να είχα την αντίθετη γνώμη και να έλεγα πως η Ελλάδα πρέπει να μείνει στο ευρώ. Τι θα έλεγα; Ποια θα ήταν τα πειστικά επιχειρήματα υπέρ αυτού του κολαστηρίου; Ολες οι χώρες πέρασαν μακροοικονομικά σοκ. Η Γερμανία έχασε δύο πολέμους. Αλλά λίγες χώρες καταδικάζουν εαυτούς σε μόνιμη ύφεση -αυτό σημαίνει να μείνει η Ελλάδα στο ευρώ. Ο κόσμος εγκατέλειψε τον Κανόνα του Χρυσού στις αρχές της δεκαετίας του '30 και τα πράγματα καλυτέρεψαν. Οι περιφερειακές χώρες τελικά πρέπει να βγουν απ' το ευρώ και τα πράγματα θα πάνε καλύτερα. Θα τους πάρει μία πενταετία.
*Θα μείωνε τις σκληρές συνέπειες της εξόδου μια κοινή στάση των χωρών της περιφέρειας;
*Δεν βλέπω κάποιο λόγο να αναβάλλεται κάτι που τελικά θα γίνει. Οι περιφερειακές χώρες θα βγουν από το ευρώ ανάλογα με τα προγράμματά τους, που θα καθοδηγούνται από τα σπρεντ των ομολόγων και τη φερεγγυότητα των τραπεζών. Οσο η τρόικα επιμένει στις πολιτικές αποπληθωρισμού, δεν υπάρχει ελπίδα για ανάπτυξη. Μια έξοδος από το ευρώ θα είναι πολύ άσχημη. Αλλά γιατί να έχουμε παρατεταμένη ύφεση πριν από τη μέρα της εξόδου, αν η έξοδος είναι αναπόφευκτη; Νομίζω πως το πιο σημαντικό ερώτημα είναι αν υπάρχει ελπίδα για διαπραγμάτευση με την τρόικα μιας τακτικής εξόδου, που θα περιλαμβάνει μεταβατική οικονομική βοήθεια. Αυτό θα βοηθούσε πολύ, μόνο που η τρόικα δεν είναι πολύ πιθανό να δεχτεί μια συμφωνία που περιλαμβάνει μαζική διαγραφή χρέους και διαγραφή των υπολοίπων οφειλών του Target2. Γι' αυτό προτείνω να μαζευτούν αποθεματικά σε ξένο νόμισμα πριν από μια μονομερή έξοδο. Δεδομένου του κινδύνου η τρόικα να βάλει την Ελλάδα στη μαύρη λίστα, η Ελλάδα θα χρειαστεί ξένο συνάλλαγμα για να πληρώσει για ζωτικές εισαγωγές μέχρι να ορθοποδήσουν οι εξαγωγές της. Σημαντικό είναι ότι το σοκ της εξόδου θα μετριαζόταν από μια στάση πληρωμών και έναν επαναπροσδιορισμό ολόκληρου του εξωτερικού χρέους. Η Ελλάδα μπορεί να αρχίσει από την αρχή με καθαρούς ισολογισμούς (αλλά χωρίς πρόσβαση σε εξωτερική χρηματοδότηση). Για ένα χρονικό διάστημα η Ελλάδα πρέπει να ζήσει με ισοσκελισμένο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
*Σε κάθε άκουσμα εξόδου από το ευρώ υπάρχει φυγή καταθέσεων και εκροή κεφαλαίων που επιβαρύνουν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Πώς θα σπάσει ο φαύλος κύκλος;
*Οποιοδήποτε σχέδιο μετατροπής του ευρώ σε δραχμές θα χρειαστεί συναλλαγματικούς ελέγχους ώστε να αποκλείσει τη φυγή κεφαλαίων. Εάν η κυβέρνηση επιλέξει την έξοδο από την Ευρωζώνη, πρέπει να εξασφαλίσει τις υπηρεσίες παγκοσμίου κλάσης συμβούλων, όπως ο Στάνλεϊ Φίσερ (σ.σ. διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας του Ισραήλ, ο οποίος αποχωρεί από τη θέση αυτή στις 30 Ιουνίου) ή ο Τζόζεφ Γιαμ (σ.σ. πρώην επικεφαλής της Νομισματικής Αρχής του Χονγκ Κονγκ, μέλος του δ.σ. της UBS).