Πορτογαλία: Έρχεται ο κοινωνικός σεισμός

Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι όλων των ηλικιών κατέκλυσαν τους δρόμους της Πορτογαλίας στις 2 Μαρτίου, απαιτώντας να δοθεί ένα τέλος στη λιτότητα. Η αυξανόμενη δυσαρέσκεια θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε κατάρρευση του πολιτικού συστήματος, που κυριαρχεί από την πτώση της δικτατορίας. Ανάλυση του Daniel Oliveira για την πορτογαλική εφημερίδα Expresso.

Πλέον, η μεγάλη πλειοψηφία των Πορτογάλων δεν βασίζεται στην εναλλαγή διαθέσεων του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDS), μέλους του κυβερνητικού συνασπισμού, ούτε περιμένει από τον πρόεδρο της χώρας Ανίμπαλ Καβάκο Σίλβα να βγει από το λήθαργό του ή από τη λεγόμενη εσωτερική αντιπολίτευση του PSD (το κεντροδεξιό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα του πρωθυπουργού Πέδρο Πάσος Κοέλιο) να πιστέψει ότι έχει φτάσει το πλήρωμα του χρόνου. Οι άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους στη διάρκεια της επίσκεψης της τρόικας για να δείξουν πως δεν είναι οι «καλοί μαθητές» που ένα από τα μέλη της πίστευε.

Παρά την προφανή αντιπάθεια που το σύνολο του πολιτικού συστήματος φαίνεται να αξίζει αυτές τις ημέρες, οι διαδηλώσεις της 2ας Μαΐου δεν ήταν αντιπολιτικές. Στιγματίστηκαν, κατά κύριο λόγο, από περισσότερη θλίψη και τυφλές ελπίδες σε σχέση με εκείνες του Σεπτεμβρίου. Δεν είναι όμως – όχι ακόμη τουλάχιστον – απελπισμένες. Ήταν στο σύνολό τους πολιτικές διαδηλώσεις, πλαισιωμένες από δημοκρατικά συναισθήματα. Και αυτό, λαμβάνοντας υπόψη ότι η κοινωνική κατάσταση που βιώνουμε και το θεσμικό αδιέξοδο που αντιμετωπίζουμε, είναι αξιοσημείωτα. Το τελευταίο μπορεί να εξηγηθεί, ίσως, μόνο από το γεγονός ότι η δημοκρατία μας είναι ακόμη σχετικά νέα.

Λέω «ακόμη» διότι, αν η αντιπολίτευση αποτύχει να δώσει μια απάντηση σε αυτή την επανάσταση, προσφέροντας μια αξιόπιστη εναλλακτική – και δεν αυτοπεριοριστεί στην προετοιμασία της για την εξουσία ή δεν επιχειρήσει να επενδύσει στη στήριξη για τις επόμενες εκλογές – το επόμενο βήμα θα είναι πολύ διαφορετικό.

Είμαι πεπεισμένος ότι αν κάτι νέο εμφανιστεί στο πολιτικό φάσμα το επόμενο έτος και αποδειχθεί άξιο να ενθουσιάσει τους Πορτογάλους ή να αιχμαλωτίσει την προσοχή τους, το αποτέλεσμα θα είναι μια έκπληξη. Αυτό το «κάτι» μπορεί να είναι θετικό – το περισσότερο πιθανό όμως είναι να είναι ασυνεπές ή ακόμη και πολιτικά επικίνδυνο.

Συνταξιούχοι στις διαδηλώσεις

Παρατηρητές των διαδηλώσεων της περασμένης Κυριακής είδαν πολλούς συνταξιούχους στα πλήθη, περισσότερους απ’ ότι σε εκείνες της 15ης Σεπτεμβρίου. Οι συνταξιούχοι κουβαλούν περισσότερο έντονα τα προβλήματα της χώρας, καθώς έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει σε μια χώρα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά οπισθοδρομική. Και κουβαλούν, περισσότερο από τους άλλους, το βάρος της οπισθοδρομικότητας.

Ένα τέτοιο βάρος είναι οι αξιοθρήνητες συντάξεις, οι περισσότερες από τις οποίες είναι αποτέλεσμα της δυσβάστακτης πολιτικής γραμμής που ακολουθεί ο Πάσος Κοέλιο, στην οποία και επιδιώκει να παραμείνει – ότι έχουμε ένα κράτος πρόνοιας εξαιρετικά γενναιόδωρο. Είναι μια ιδέα που μπορεί να γεννήσει μόνο ένα μυαλό που γνωρίζει τη χώρα αποκλειστικά μέσα από τα κεντρικά γραφεία του κόμματός του και από τα εταιρικά γραφεία των φίλων του.

Ένα από τα θέματα που συζητήθηκε περισσότερο το Σάββατο είναι τα παιδιά που μεταναστεύουν, που είναι άνεργα, που είναι απελπισμένα. Και η έλλειψη προοπτικής για τα εγγόνια τους. Σε μια κοινωνία όπως η πορτογαλική, όπου το κράτος είναι ένα είδος συμπληρωματικού κράτους πρόνοιας (ή και το κύριο), οι ηλικιωμένοι συγκεντρώνουν τα δεινά όλων των γενεών κάτω από τη στέγη τους. Και είναι αυτοί οι ίδιοι που έχουν θυσιαστεί περισσότερο.

Βγήκαν στους δρόμους

Οι περισσότεροι συνταξιούχοι που βγήκαν στους δρόμους το Σάββατο συμμετείχαν για πρώτη φορά στη ζωή τους σε διαδήλωση. Έζησαν δηλαδή τη δικτατορία, την επανάσταση του 1974, το PREC (Τρέχουσα Επαναστατική Διαδικασία), τη μετάβαση στη δημοκρατία χωρίς να κάνουν χρήση αυτού του δικαιώματος. Και σήμερα, σε ηλικία άνω των 60 ετών και μετά από σχεδόν 40 χρόνια δημοκρατίας, βγήκαν στους δρόμους.

Ζούμε σε μια περίοδο ειρηνικής επανάστασης που ακόμη ταιριάζει στο πολιτικό σύστημα, όπως το ξέρουμε σήμερα. Όμως το σύστημα αυτό έχει εισέλθει στη φάση παρακμής του. Αν ο πολιτικός κόσμος επιμείνει να μην ανταποκρίνεται στη διάθεση της χώρας, απρόβλεπτα γεγονότα θα λάβουν χώρα. Πιστεύω (ή τουλάχιστον ελπίζω) ότι θα λάβουν χώρα μέσα στο πνεύμα της δημοκρατίας και χωρίς να τη θέσουν σε κίνδυνο. Μετά από δυο χρόνια λιτότητας και μιζέριας, ωστόσο, τα πάντα μπορούν να αλλάξουν. Στις κοινωνικές διαδηλώσεις, πολλά έχουν ήδη αλλάξει. Δεν είναι μόνο μια συντεχνιακή ενσάρκωση συνδικάτων και κομματικών δομών, και δεν είναι πλέον κυριαρχούμενες από αυτές. Το αν αυτό είναι καλό ή κακό, δεν το γνωρίζω. Απλώς έτσι είναι.

Αν η αντιπολίτευση αποτύχει να παρουσιάσει μια αξιόπιστη εναλλακτική και αν το κύριο κόμμα της πορτογαλικής δεξιάς αρχίσει να καταρρέει, τότε οι πρώτοι που θα αδράξουν τη στιγμή, είτε είναι σοβαροί «παίκτες» ή λαϊκιστές, κωμικοί ή πολιτικοί, μπορεί να προκαλέσουν ένα πολιτικό σεισμό. Γιατί ο κοινωνικός σεισμός είναι ήδη εδώ. Χωρίς, προφανώς, να προκαλούν την αντίδραση των κομμάτων.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στα αγγλικά από το presseurop.eu

Πηγή: tvxs