10 ΤΡΟΠΟΙ ΑΠΟΒΛΑΚΩΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΖΩΝ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ Μ.Μ.Ε

Στις7/31/2013 12:54:00 μ.μ.

Ο Αμερικανός γλωσσολόγος Avram Noam Chomsky συνέταξε μία λίστα με τις δέκα πιο σημαντικές στρατηγικές χειραγώγησης του μαζάνθρωπου από τα ΜΜΕ. Άλλωστε δεν αποκαλούνται τυχαία, Μέσα ΜΑΖΙΚΗΣ Ενημέρωσης, απευθύνονται στην μάζα.
Πόσο υποτιμητικό είναι να ακούς τον χρυσοπληρωμένο ανεγκέφαλο τηλεπαρουσιαστή, με το άψυχο βλέμμα της τρελής αγελάδας, να λέει ‘τώρα θα σας πούμε για το σωματίδιο του θεού όσο πιο απλά μπορούμε για να το καταλάβετε” !!!
Ξέρει ό,τι απευθύνεται σε μαζάνθρωπους δηλ. το ίδιο ΒΛΑΚΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ. Όσο κατάλαβε ο ίδιος, το σωματίδιο του θεού
(τρομάρα του) άλλο τόσο κατάλαβαν και τα ζωντανά που τον παρακολουθούν και πληρώνουν τον μισθό του. Να σημειώσω εδώ, πως ΜΟΝΟ Ο ΜΑΖΑΝΘΡΩΠΟΣ ΧΕΙΡΑΓΩΓΕΙΤΑΙ, είναι αδύνατον να χειραγωγηθεί ο άνθρωπος ΑΤΜΗΝ, ως γνωστόν μόνο το ‘ασήμαντο Λερναιοκέφαλο Εγώ’ είναι προβλέψιμο και άρα χειραγωγήσιμο. Ο Ζίγκμουντ Φρόιντ, πατέρας της ψυχολογίας, (ακόμη ψάχνουμε την μαμά της ψυχολογίας, μέχρι να την βρούμε πορευόμαστε με τις ανοησίες του μπαμπά της) στο βιβλίο του η ψυχολογία των μαζών και η ανάλυση του εγώ, αναλύει τα βασικά χαρακτηριστικά της ψυχολογίας των μαζών, αναφέροντας πως οι μάζες διακατέχονται από τα αρχέγονα ένστικτα του ανθρώπου (μαζάνθρωπου) τα οποία ως επί το πλείστον είναι βίαια, επιθετικά και σεξουαλικά. Αυτές οι δυνάμεις μπορεί να οδηγήσουν τις κοινωνίες στο χάος. Ακόμη ισχυριζόταν ότι οι μάζες είναι χειραγωγίσιμες, είναι εύπλαστες κι ότι μπορείς να αγγίξεις τις επιθυμίες και τους φόβους τους και να τους χρησιμοποιήσεις προς όφελός σου. Έπειτα από αυτές τις παρατηρήσεις του Φρόιντ αναπτύχθηκαν πολλές θεωρίες και μέθοδοι για την χειραγώγηση της ψυχολογίας των μαζών και των έλεγχο των μαζανθρώπων.
Κύριος εκφραστής των θεωριών αυτών ήταν ο μαθητής και ανιψιός του Φρόιντ, Έντουαρντ Μπερνέζ, ο οποίος θεωρείται και ο πατέρας των «Δημοσίων Σχέσεων» και ο άνθρωπος που έπλασε την κοινωνία της κατανάλωσης (κι άλλος πατέρας, η μητέρα πιθανόν ασχολείται με σημαντικά θέματα και αφήνει τις ανοησίες στον πατέρα). Ο Μπερνέζ, δίδαξε πρώτος πώς “η σύνδεση των προϊόντων μαζικής παραγωγής με ασυνείδητες επιθυμίες, πείθει τον κόσμο να αγοράζει πράγματα που δεν χρειάζεται και να κάνει πράγματα που δεν θέλει”. Προέκυψε έτσι μια νέα πολιτική ιδέα για τον έλεγχο της μάζας η οποία υποστήριζε ότι όταν ικανοποιούνται οι ασυνείδητες επιθυμίες του κόσμου, τότε αυτός γίνεται «ευτυχισμένος» και πειθήνιος. Τότε ακριβώς ξεκίνησε η εποχή του καταναλωτισμού η οποία κυριαρχεί έως σήμερα στον δυτικό κυρίως κόσμο, επηρεάζοντας σταθερά τους φόβους και τις επιθυμίες του μαζάνθρωπου.
«Η οργάνωση της δημοκρατίας μας είναι τέτοια ,
ώστε τα μυαλά των πολιτών να μπαίνουν σε καλούπια»
«Η καλή διακυβέρνηση μπορεί να πουληθεί προς μια κοινωνία,
ακριβώς όπως και κάθε άλλο αγαθό»
&n bsp; Edward Louis Bernays
ΤΡΟΠΟΙ ΑΠΟΒΛΑΚΩΣΗΣ….
1. Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΣΠΑΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ: Το θεμελιώδες στοιχείο του κοινωνικού ελέγχου είναι η στρατηγική της απόσπασης της προσοχής που έγκειται στην εκτροπή της προσοχής του κοινού από τα σημαντικά προβλήματα και τις αποφασισμένες από τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ αλλαγές μέσω της τεχνικής του κατακλυσμού συνεχόμενων αντιπερισπασμών και ασήμαντων πληροφοριών. Η στρατηγική της απόσπασης της προσοχής είναι επίσης απαραίτητη για να μην επιτρέψει στο κοινό να ενδιαφερθεί για απαραίτητες γνώσεις στους τομείς της επιστήμης, της οικονομίας, της ψυχολογίας, της νευροβιολογίας και της κυβερνητικής.
2. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΛΥΣΕΩΝ: Αυτή η μέθοδος καλείται επίσης «πρόβλημα-αντίδραση-λύση». Δημιουργείται ένα πρόβλημα, μια προβλεφθείσα «κατάσταση» για να υπάρξει μια κάποια αντίδραση από τον κόσμο, με σκοπό αυτός ο ίδιος να ορίσει τα μέτρα που η εξουσία θέλει να τον κάνει να δεχτεί. Για παράδειγμα: Αφήνεται να ξεδιπλωθεί και να ενταθεί η αστική βία ή οργανώνονται αιματηρές επιθέσεις που αποσκοπούν στο να απαιτήσει ο κόσμος νόμους ασφαλείας και πολιτικές εις βάρος της ελευθερίας. Ή ακόμα: Δημιουργούν μία οικονομική κρίση ώστε να γίνει αποδεκτή ως αναγκαίο κακό η υποχώρηση των κοινωνικών δικαιωμάτων και η διάλυση των δημόσιων υπηρεσιών.
3. Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΣΤΑΔΙΑΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ: Για να γίνουν αποδεκτά τα διάφορα απαράδεκτα μέτρα, αρκεί η σταδιακή εφαρμογή τους, λίγο λίγο, επί συναπτά έτη. Κατά αυτόν τον τρόπο επιβλήθηκαν τις δεκαετίες του ΄80 και ΄90 οι δραστικά νέες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες (νεοφιλελευθερισμός): ανύπαρκτο κράτος, ιδιωτικοποιήσεις, ανασφάλεια, ελαστικότητα, μαζική ανεργία, μισθοί που δεν εξασφαλίζουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα, τόσες αλλαγές που θα είχαν προκαλέσει επανάσταση αν είχαν εφαρμοστεί μονομιάς.
4. Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΑΒΟΛΗΣ: Ένας άλλος τρόπος για να γίνει αποδεκτή μια αντιλαϊκή απόφαση είναι να την παρουσιάσουν ως «επώδυνη και αναγκαία», εξασφαλίζοντας τη συγκατάβαση του λαού τη δεδομένη χρονική στιγμή και εφαρμόζοντάς τη στο μέλλον. Είναι πιο εύκολο να γίνει αποδεκτή μια μελλοντική θυσία απ’ ό,τι μία άμεση. Κατά πρώτον επειδή η προσπάθεια δεν καταβάλλεται άμεσα και κατά δεύτερον επειδή το κοινό, η μάζα, πάντα έχει την τάση να ελπίζει αφελώς ότι «τα πράγματα θα φτιάξουν στο μέλλον» και ότι οι απαιτούμενες θυσίες θα αποφευχθούν. Αυτό δίνει περισσότερο χρόνο στο κοινό να συνηθίσει στην ιδέα των αλλαγών και να τις αποδεχτεί με παραίτηση όταν φτάσει το πλήρωμα του χρόνου.
5. ΑΠΕΥΘΥΝΣΗ ΛΟΓΟΥ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟ ΣΑΝ ΑΥΤΟ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ: Η πλειονότητα των διαφημίσεων που απευθύνονται στο ευρύ κοινό χρησιμοποιούν λόγο, επιχειρήματα, προσωπικότητες και τόνο της φωνής, όλα ιδιαίτερα παιδικά, πολλές φορές στα όρια της αδυναμίας, σαν ο θεατής να ήταν μικρό παιδάκι ή διανοητικά υστερημένος.Όσο περισσότερο θέλουν να εξαπατήσουν το θεατή τόσο πιο πολύ υιοθετούν έναν παιδικό τόνο. Γιατί; «Αν κάποιος απευθύνεται σε ένα άτομο σαν αυτό να ήταν 12 χρονών ή και μικρότερο, αυτό λόγω της υποβολής είναι πολύ πιθανό να τείνει σε μια απάντηση ή αντίδραση απογυμνωμένη από κάθε κριτική σκέψη, όπως αυτή ενός μικρού παιδιού» (βλ. Αθόρυβα όπλα για ήρεμους πολέμους).
6. ΠΟΛΥ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ: Η χρήση του συναισθήματος είναι μια κλασική τεχνική προκειμένου να επιτευχθεί βραχυκύκλωμα στη λογική ανάλυση και στην κριτική σκέψη των ατόμων. Από την άλλη, η χρήση των συναισθημάτων ανοίγει την πόρτα για την πρόσβαση στο ασυνείδητο και την εμφύτευση ιδεών, επιθυμιών, φόβων, καταναγκασμών ή την προτροπή για ορισμένες συμπεριφορές.
7. Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΤΡΙΟΤΗΤΑ: Κάντε το κοινό να είναι ανήμπορο να κατανοήσει τις μεθόδους και τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο και τη σκλαβιά του… «Η ποιότητα της εκπαίδευσης που δίνεται στις κατώτερες κοινωνικές τάξεις πρέπει να είναι η φτωχότερη και μετριότερη δυνατή, έτσι ώστε το χάσμα της άγνοιας μεταξύ των κατώτερων και των ανώτερων κοινωνικών τάξεων να είναι και να παραμένει αδύνατον να γεφυρωθεί» (βλ. Αθόρυβα όπλα για ήρεμους πολέμους).
8. ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΜΕ ΤΗ ΜΕΤΡΙΟΤΗΤΑ: Προωθήστε στο κοινό την ιδέα ότι είναι της μόδας να είσαι ηλίθιος, χυδαίος και αμόρφωτος, ότι είναι κουλ τα ναρκωτικά, τα τατουάζ …
9. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΕΝΟΧΗΣ:Κάντε τα άτομα να πιστέψουν ότι αυτά και μόνον αυτά είναι ένοχα για την κακοτυχία τους, εξαιτίας της ανεπάρκειας της νοημοσύνης τους, των ικανοτήτων ή των προσπαθειών τους.Έτσι, τα άτομα αντί να εξεγείρονται ενάντια στο οικονομικό σύστημα, υποτιμούν τους εαυτούς τους και νιώθουν ενοχές, κάτι που δημιουργεί μια γενικευμένη κατάσταση κατάθλιψης, της οποίας απόρροια είναι η αναστολή της δράσης… Και χωρίς δράση, δεν υπάρχει επανάσταση.
10. ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΑΠ’ Ο,ΤΙ ΑΥΤΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΤΟΥΣ ΕΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ: Κατά τα τελευταία 50 χρόνια, η ταχεία πρόοδος της επιστήμης έχει δημιουργήσει ένα αυξανόμενο κενό μεταξύ των γνώσεων του κοινού και εκείνων που κατέχουν και χρησιμοποιούν οι κυρίαρχες ελίτ. Χάρη στη βιολογία, στη νευροβιολογία και στην εφαρμοσμένη ψυχολογία, το σύστημα έχει επιτύχει μια εξελιγμένη κατανόηση των ανθρώπων, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Το σύστημα έχει καταφέρει να γνωρίζει καλύτερα τον «μέσο άνθρωπο» απ’ ό,τι αυτός γνωρίζει τον εαυτό του. Αυτό σημαίνει ότι στις περισσότερες περιπτώσεις το σύστημα ασκεί μεγαλύτερο έλεγχο και μεγάλη εξουσία πάνω στα άτομα, μεγαλύτερη από αυτήν που τα ίδια ασκούν στους εαυτούς τους.
Αν είσαι μαζάνθρωπος ….ΠΕΡΑΣΤΙΚΑ ΣΟΥ !
ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΑΝΑΦΕΡΕΤΕ ΤΟ ΨΕΥΔΩΝΥΜΟ ΜΟΥ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ…”ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΑ”
Η ΠΗΓΗ ΕΙΝΑΙ..ΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΦΥΣΙΚΑ
olympia.gr

katoxika.gr

Το Κίνημα Δεν Πληρώνω στο Kontra Channel 28-07-2013

"περι συνταγματος", 29 Ιουλ 2013

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΛΕΗΛΑΣΙΑΣ

Δ.ΚΑΖΑΚΗΣ : Η Ελλάδα ανήκει πλέον στον ESM

Το Ε.ΠΑ.Μ. στο ΘΡΑΚΗ TV στις 29 Ιουλίου 2013

Μύθοι και αλήθειες για τη διαχείριση απορριμμάτων και την ανακύκλωση - 30/07/2013

Νέα Τάξη Πραγμάτων - Μαζικός Έλεγχος Τροφών

” Κατεδάφιση της Εθνικής Άμυνας, ενώ οι κίνδυνοι κλιμακώνονται “

” Κατεδάφιση της Εθνικής Άμυνας, ενώ οι κίνδυνοι κλιμακώνονται “

Σχόλιο: Χωρίς να υιοθετούμε το σύνολο των αναφερομένων αλλά κυρίως των προτάσεων του αρθρογράφου, πιστεύουμε ότι βρίσκεται σε πολύ σωστή κατεύθυνση!

Του Περικλή Νεάρχου, Πρέσβεως ε.τ

Ένα από τα εμβληματικά αγάλματα που βλέπει ο επισκέπτης της Κόκκινης Πλατείας στη Μόσχα είναι ο σιδηρουργός που χτυπά με το σφυρί του στο αμόνι ένα ξίφος για να το κάνει δρεπάνι. Ο Ρώσος καλλιτέχνης, εμπνεόμενος από τα συνθήματα και τα μηνύματα της επαναστάσεως του 1917, μετέφρασε σε έργο τέχνης αυτό που είχε γίνει λαϊκό επαναστατικό τραγούδι:  

«Τι τα θέλουμε τα όπλα, τα κανόνια, τα σπαθιά, να τα κάνουμε δρεπάνια να δουλεύει η εργατιά».

Πράγματι, η Ρωσική επανάσταση είχε ως ένα από τα κύρια συνθήματά της την ειρήνη και τη συναδέλφωση των λαών. Ξέρουμε όμως όλοι τι έγινε στη συνέχεια. Τα ξίφη δεν έγιναν δρεπάνια. Αντιθέτως, τα ξίφη έγιναν πολύ περισσότερα. Το νέο καθεστώς βρέθηκε μπροστά σε άτεγκτες επιλογές, ξένες εισβολές και απειλές και αναγκάσθηκε νʼ αγωνισθεί για την επιβίωσή του, προτάσσοντας τον νόμο της ανάγκης και της ισορροπίας δυνάμεων.

Οι Αρχαίοι Έλληνες τοποθετούσαν την ανάγκη πάνω ακόμη κι απʼ τους θεούς. Είναι χαρακτηριστικό το επεισόδιο στην Ιλιάδα, όταν στην πεδιάδα του Ιλίου έρχονται αντιμέτωποι σε μονομαχία ο Σαρπηδών, γυιός του Διός, και ο Πάτροκλος. Ο Ζευς σκέφθηκε ενστικτωδώς μια στιγμή να κάνει χρήση της παντοδυναμίας του και να σώσει τον Σαρπηδόνα. Η Ήρα όμως τον επετίμησε σκληρά. Του υπενθύμισε ότι ρόλος του δεν είναι να αποτρέπει την ειμαρμένη μοίρα ενός θνητού, αλλά να εγγυάται την τάξη του κόσμου, πάνω στην οποία βασιλεύει η ανάγκη.

Το δίδαγμα από τα παραπάνω είναι ότι η άμυνα δεν είναι και δεν μπορεί να είναι μονομερής υπόθεση. Προσδιορίζεται αναγκαστικά από τη στάση και την πολιτική των άλλων, που αντιπροσωπεύουν για μια χώρα τις απειλές και τους κινδύνους σε μια δεδομένη ιστορική στιγμή. 

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με τις φιλοδοξίες και τις απροκάλυπτες επεκτατικές διεκδικήσεις της Άγκυρας. 

Μια σχετική ισορροπία δυνάμεων και ικανότητα αποτροπής επιβάλλονται ως στοιχειώδης ανάγκη εθνικής αυτοάμυνας αλλά και διασφαλίσεως της ειρήνης.

Ασφαλώς, η δραματική οικονομική κρίση στην οποία βρίσκεται βυθισμένη η χώρα είναι αναπόφευκτο να έχει συνέπειες και στον τομέα της άμυνας, όπως σε όλους τους άλλους τομείς. Αυτό όμως που γίνεται στην άμυνα υπερβαίνει κάθε όριο. Οι δαπάνες έχουν μειωθεί στο ένα τρίτο σχεδόν σε σχέση με τις δαπάνες του 2009. Όταν, μάλιστα, κλιμακώνονται και επιταχύνονται οι εξοπλισμοί στην Τουρκική πλευρά και εντείνονται οι προκλήσεις και οι αμφισβητήσεις.

Τουρκικοί εξοπλισμοί και ανάπτυξη της Τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας

Οι Τουρκικοί εξοπλισμοί και η συστηματική ανάπτυξη μιας μεγάλης πολεμικής βιομηχανίας εντάσσονται σε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για την ανάδειξη της Τουρκίας σε περιφερειακή δύναμη. Η αιχμή του δόρατος όμως αυτής της προσπάθειας στρέφεται προς την κατεύθυνση της θάλασσας, του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου.

 Στο χώρο αυτό συγκλίνουν τα συμφέροντα του γεωστρατηγικού ελέγχου με τον μεγάλο πλούτο των ενεργειακών κοιτασμάτων και της οριοθετήσεως της ΑΟΖ.

Η Άγκυρα επιδιώκει αεροναυτική ανατροπή και κυριαρχία στο Αγαίο. 

 Μετά από μια σειρά προσπαθειών στον τομέα της Πολεμικής Αεροπορίας, με επίκεντρο το νέο μαχητικό 5ης γενεάς και την πολεμική αεροπορική βιομηχανία, στρέφει τώρα τις προσπάθειές της στο Πολεμικό Ναυτικό. 

 Αναπτύσσει αλματωδώς τη ναυπηγική της ικανότητα και υλοποιεί συστηματικά μια σειρά ναυτικών προγραμμάτων, που περιλαμβάνουν νέες φρεγάτες, κορβέτες, πυραυλακάτους, περιπολικά ανοικτής θαλάσσης και υποβρύχια. 

Τα τελευταία είναι του ίδιου υπερσύγχρονου τύπου 214, που παρήγγειλε εδώ και μία δεκαετία περίπου το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό. Παρέλαβε, όμως, ένα από τα τέσσερα που παρήγγειλε και από τα άλλα δύο που προσέθεσε αργότερα. Τρία άλλα, έτοιμα σχεδόν, παραμένουν καθηλωμένα στον Σκαραμαγκά. 

Καθηλωμένο παραμένει επίσης άλλο ένα παλαιότερο, τύπου 209, που είχε προγραμματισθεί για μετασκευή ώστε να αποκτήσει και αυτό ικανότητα αναερόβιας προώσεως των υποβρυχίων του τύπου 214.

Η ίδια Γερμανική εταιρεία, που είχε αναλάβει το πρόγραμμα των Ελληνικών υποβρυχίων, συνεργάζεται τώρα με Τουρκικά ναυπηγεία για τη συμπαραγωγή έξι υποβρυχίων 214, που θα αρχίσουν να παραδίδονται από το 2015. Σε μια πρόσφατη κίνηση, το Τουρκικό υπουργείο Αμύνης προχώρησε στην υπογραφή συμφωνίας για τη συμπαραγωγή του πυραύλου IDAS, που εκτοξεύεται από υποβρύχια τύπου 214 κατά εναερίων, θαλασσίων και επιγείων στόχων. Ο πύραυλος αυτός παρέχει, προφανώς, στα Τουρκικά υποβρύχια ένα πολύ μεγάλο επιχειρησιακό πλεονέκτημα.

Είναι δυνατόν το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό όπως και η Πολεμική Αεροπορία να παρακολουθούν παθητικά τους Τουρκικούς εξοπλισμούς και την επερχόμενη ανατροπή κάθε αεροναυτικής ισορροπίας στο Αιγαίο;

Οι Τουρκικές εξοπλιστικές προσπάθειες δεν περιορίζονται, άλλωστε, στον αεροναυτικό τομέα. Περιλαμβάνουν και το στρατό ξηράς, γεγονός που έχει ως συνέπεια να διαταράσσονται και οι υπάρχουσες ισορροπίες στη Θράκη. Από την άποψη αυτή, σημειώνονται ιδίως ο σχεδιασμός και η παραγωγή του εθνικού άρματος Altay, η εγχώρια παραγωγή σύγχρονου πυροβόλου μεγάλου βεληνεκούς, σε συνεργασία με τη Νότιο Κορέα, η ανάπτυξη εγχώριων πυραυλικών και πολυπυραυλικών συστημάτων μικρού και μεγάλου βεληνεκούς, με κύριο παράδειγμα το πυραυλικό σύστημα Γιλντιρίμ, που είναι ήδη επιχειρησιακό.

Τα αμυντικά προβλήματα της χώρας δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται με τη λογική της τρόικας.

Η εφαρμογή των συνταγών ακραίας λιτότητας της τρόικας έφερε ολέθρια αποτελέσματα στην οικονομία και στο κοινωνικό κράτος της χώρας. Εφαρμογή όμως παρόμοιων και χειρότερων συνταγών στον τομέα της εθνικής άμυνας μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτη εθνική ζημία.

Δεν μπορεί σε καμία περίπτωση νʼ αναγνωρισθεί στην τρόικα δικαιοδοσία προσδιορισμού των απειλών που αντιμετωπίζει η χώρα και καθορισμού της πολιτικής και των αναγκών της εθνικής άμυνας. Είναι γνωστή, π.χ., η στερεότυπη Αμερικανική παραίνεση προς την Ελλάδα «να τα βρει με την Τουρκία». Την ίδια άποψη συμμερίζονται, δυστυχώς, και αρκετοί Ευρωπαίοι εταίροι μέσα και έξω από το ΝΑΤΟ.  

Η τρόικα δεν μπορεί να γίνει, με το πρόσχημα της λιτότητας και της δημοσιονομικής εξυγιάνσεως, μηχανισμός για την επιβολή στην Ελλάδα μιας καχεκτικής άμυνας, τύπου Βουλγαρίας, που δεν θʼ αφήνει περιθώριο για καμία ισορροπία δυνάμεων και ικανότητα αποτροπής σε σχέση με την Τουρκία και θα καθιστά, αντιθέτως, την Ελλάδα όμηρο Τουρκικών εκβιασμών.

Για την αντιμετώπιση της καταστάσεως αυτής χρειάζεται ολοκληρωμένη στρατηγική, που θα περιλαμβάνει πολιτική συμμαχιών και στρατηγικών σχέσεων, κατεπείγουσες προμήθειες αμυντικού υλικού για την κάλυψη των μεγάλων κενών στο αμυντικό σύστημα και μακροπρόθεσμη πολιτική για την πολεμική βιομηχανία.

Στον τομέα των στρατηγικών σχέσεων, έχουν προέχουσα θέση η Γαλλία, το Ισραήλ και η Ρωσία, με δεδομένη την πολιτική των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. 

Η ανάπτυξη των σχέσεων με τη Ρωσία δεν είναι απρόσκοπτη. Δεν πρέπει όμως η Ελλάδα νʼ αποδεχθεί τη στέρηση από την πολιτική της του ρόλου του Ρωσικού στρατηγικού παράγοντα στις οικονομικές της σχέσεις και στην εθνική της ασφάλεια.

Η σύσφιγξη των σχέσεών της με τις τρεις παραπάνω χώρες και συμπληρωματικά με την Κίνα μπορούν να τη βοηθήσουν νʼ αντιμετωπίσει τα οικονομικά προβλήματα νέων αναγκαίων προμηθειών, με παραπομπή των πληρωμών σε βάθος χρόνου. Στο πλαίσιο αυτό, επείγει η ενεργοποίηση με τη Ρωσία της συμφωνίας για τα 450 τεθωρακισμένα οχήματα μάχης (ΤΟΜΑ) BMP3, όπως επίσης η διαπραγμάτευση άλλων οπλικών συστημάτων, ιδιαίτερα στον τομέα των πυραύλων και της αντιαεροπορικής άμυνας. Τα τεθωρακισμένα οχήματα μάχης είναι μια υπερεπείγουσα ανάγκη για τη συνοδεία, την κάλυψη και το αξιόμαχο των αρμάτων.

Η κατʼ αρχήν συμφωνία με τη Γαλλία για την ενοικίαση δύο φρεγατών τύπου Fremm και αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας είναι μια πρώτη αλλά προσωρινή απάντηση στο κενό που δημιουργούν οι Τουρκικοί εξοπλισμοί στη ναυτική ισχύ στο Αιγαίο. Δεν αρκεί όμως η λύση αυτή. Χρειάζεται η αναζωογόνηση των Ελληνικών ναυπηγείων και η αναδιοργάνωση της Ελληνικής πολεμικής βιομηχανίας. Χρειάζεται πρωτʼ απʼ όλα το κόψιμο του Γόρδιου δεσμού στον Σκαραμαγκά και η άμεση ολοκλήρωση του προγράμματος των υποβρυχίων.

Η στρατηγική σχέση με το Ισραήλ είναι πολύτιμος και αναγκαίος παράγοντας ισορροπίας και αποτροπής για την Ελλάδα και την Κύπρο, σε σχέση ιδίως με τους ενεργειακούς πόρους της ΑΟΖ. Πρέπει η σχέση αυτή νʼ αξιοποιηθεί και νʼ αναπτυχθεί, με σεβασμό παραλλήλως των αρχών που αφορούν στα δικαιώματα των Παλαιστινίων.

Η Ελλάδα και η Κύπρος, σε δέκα και πέντε χρόνια αντιστοίχως, μπορούν βασίμως να υπολογίζουν στο μεγάλο πλεονέκτημα που θα τους δώσει η εκμετάλλευση των υποθαλασσίων πόρων τους. Θα πρέπει μέχρι τότε να πολιτευθούν σωστά ώστε να διαφυλάξουν τη στρατηγική αυτή προοπτική.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ στις 27/06/2013 (Τεύχος 193)

Αναρτήθηκε από Δημήτρης Κυπριώτης

Κόκκινο πανί» για τους κατοίκους η κατασκευή Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων. Παρουσία ισχυρών αστυνομικών δυνάμεων άρχισε η κατασκευή του έργου

«

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ  Του Νίκου Φωτόπουλου

«Αποφασίζομεν και διατάσσομεν…». Γι” άλλη μια φορά, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η βούληση των τοπικών κοινωνιών, η κυβέρνηση προσπαθεί να υλοποιήσει ένα έργο που θα υποβαθμίσει κι άλλο την ποιότητα ζωής μιας ήδη περιβαλλοντικά απαξιωμένης περιοχής, στη δυτική Θεσσαλονίκη. Παρουσία ισχυρών αστυνομικών δυνάμεων και με μια εισαγγελική παραγγελία που απαγορεύει την πρόσβαση στους πολίτες, άρχισε χθες τα ξημερώματα η κατασκευή του Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) στη Ευκαρπία.

Ηταν 6 το πρωί, όταν αστυνομικές δυνάμεις έφτασαν στο χωροθετημένο οικόπεδο, δίπλα στην τσιμεντοβιομηχανία ΤΙΤΑΝ, μαζί με μια κλούβα που θα «φιλοξενούσε» τυχόν συλληφθέντες κατοίκους και έναν εισαγγελικό λειτουργό για τη διευκόλυνση της επιχείρησης…

Στις 7 άρχισε να στήνεται φράχτης! Ενα όχημα της εργολήπτριας εταιρείας πέρασε στον χώρο και ξεκίνησε εργασίες περίφραξης.

Αιφνιδιασμός

Οι ενέργειες αυτές αιφνιδίασαν τους αντιδρώντες κατοίκους της περιοχής, πολλοί από τους οποίους απουσιάζουν λόγω καλοκαιριού. Αρκετοί, πάντως, ήταν αυτοί που έσπευσαν επιτόπου, ανάμεσά τους ο γραμματέας ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης, Νίκος Σαμανίδης, και ο πρώην πρόεδρος του δικηγορικού συλλόγου Θεσσαλονίκης, Μανόλης Λαμτζίδης. Ο εκπρόσωπος των κατοίκων που αντιδρούν στη δημιουργία του ΣΜΑ, Μιχάλης Σπάσος, δήλωσε: «Βρισκόμαστε σε συνεννόηση μεταξύ μας και με τον Δήμο Παύλου Μελά για να συντονιστούμε και να προσδιορίσουμε τις επόμενες ενέργειές μας», και υπενθύμισε ότι το Δημοτικό Συμβούλιο Παύλου Μελά έχει λάβει απόφαση κατά του έργου.

«Είμαστε σε συνεχή διαβούλευση και ετοιμότητα ώστε να διερευνήσουμε νομικά τρόπους ώστε να καταθέσουμε έφεση κατά της άδειας εκτέλεσης του έργου», τόνισε ο δήμαρχος της περιοχής, Διαμαντής Παπαδόπουλος.

Από την άλλη πλευρά, στην περιοχή βρέθηκε ο αντιπρόεδρος της Περιφερειακής Ενωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας, δήμαρχος Θέρμης, Θόδωρος Παπαδόπουλος.

«Θα πρέπει επιτέλους να βάλουν νερό στο κρασί τους αυτοί που αντιδρούν στο έργο, το οποίο είναι σημαντικότατο για την ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων στον νομό Θεσσαλονίκης», ανέφερε.

Σε ανάλογο ύφος και οι δηλώσεις του προέδρου του Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΣΔΑ) Κεντρικής Μακεδονίας, Μιχάλη Γεράνη, που την περασμένη βδομάδα επισκέφθηκε τον εισαγγελέα και ζήτησε την παρέμβασή του για να γίνει ο ΣΜΑ. «Καλούμε τους αντιδρώντες να συναινέσουν για το περιβαλλοντικό αυτό έργο. Τους καλούμε να βρεθούν στον χώρο εκτέλεσης των έργων για να ελέγξουν την κατασκευή του, αλλά και αργότερα τη λειτουργία του», είπε.

Οι αντιδράσεις

Οι εργασίες στην Ευκαρπία είχαν διακοπεί στις αρχές του 2012 από τις κινητοποιήσεις των κατοίκων που εναντιώνονται στη δημιουργία του ΣΜΑ και ζητούν αλλαγή της χωροθέτησής, κάνοντας λόγο για ένα γιγαντιαίο έργο που θα επιβαρύνει την περιοχή. Θυμίζουν ότι «υπάρχουν εναλλακτικές, αλλά τα συμφέροντα ορισμένων αδιαφορούν για την ποιότητα της ήδη υποβαθμισμένης ζωής μας».

Αλλωστε, έχουν αντιπροτείνει «ο περιφερειακός σχεδιασμός να μοιράσει το βάρος των απορριμμάτων μιας ολόκληρης πόλης σε μικρούς ΣΜΑ σε πολλές περιοχές και όχι σε έργα-τέρατα στην πόρτα των σπιτιών μας». Επίσης, με τη συμπαράσταση του Δήμου Παύλου Μελά, «έχουμε προτείνει την ανταλλαγή δημοτικού οικοπέδου, πέντε χιλιόμετρα πιο μακριά, αλλά οι υπεύθυνοι αρνούνται».

Κάτω από αυτές τις αντιδράσεις, το πρώτο διάστημα παρενέβη η Αστυνομία ύστερα από εισαγγελική εντολή για παράνομη κατάληψη του χώρου. Δεκάδες κάτοικοι κλήθηκαν τότε να δώσουν καταθέσεις στο αστυνομικό τμήμα, δύο συνελήφθησαν και τελικά αθωώθηκαν από το δικαστήριο. Μετά τη χθεσινή «καταδρομική» αστυνομική επιχείρηση, η σύγκρουση ανάμεσα στην Πολιτεία και τους κατοίκους φαίνεται ότι οδηγείται στα άκρα.

Στα άκρα

Το δίκτυο 50 συλλόγων και φορέων Δυτικής Θεσσαλονίκης για την κατασκευή του ΣΜΑ της Ευκαρπίας πραγματοποίησε χθες βράδυ μια ολονύκτια συζήτηση στην αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου της περιοχής και από σήμερα καλεί καθημερινά συγκεντρώσεις στην πλατεία Δημοκρατίας με κατεύθυνση τον χώρο του εργοταξίου.

«Ο ΣΜΑ δεν θα κατασκευαστεί», αναφέρει σε σχετική ανακοίνωσή του και καταγγέλλει:

«Σήμερα (σ.σ. χθες) τουλάχιστον 9 κλούβες των ΜΑΤ και ο εισαγγελέας λειτούργησαν ξανά ως ιδιωτικός στρατός του εργολάβου υπό τις εντολές του ΦΟΔΣΑ. Γι” άλλη μια φορά, οι τοπικοί άρχοντες του ΦΟΔΣΑ πάνε κόντρα σε χιλιάδες κατοίκους της Δυτικής Θεσσαλονίκης που υπογράφουν ενάντια στην κατασκευή του ΣΜΑ, κόντρα σε 60 και πλέον συλλόγους και φορείς που πρωτοστατούν σε αυτό το δίχρονο αγώνα, σε δεκάδες σωματεία, συλλόγους και φορείς της πόλης που έχουν ταχθεί υπέρ των κατοίκων που αντιδρούν, καθώς και στο δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Παύλου Μελά, που ομόφωνα δύο φορές έχει ταχθεί κατά του έργου.

»Με τη συνδρομή των ΜΑΤ και του εισαγγελέα προσπαθούν να επιβάλουν ένα γιγάντιο και καταστροφικό για την περιοχή μας έργο, ενάντια στην βούληση της τοπικής κοινωνίας να ακολουθηθεί μια ορθή διαχείριση για τα απορρίμματα. Ας ξέρουν καλά πως με την καταστολή και την επιβολή αστυνομοκρατίας δεν θα τα καταφέρουν ούτε και αυτή τη φορά!

»Το δίκιο είναι πιο ισχυρό από την κρατική καταστολή, τις πληρωμένες δημοσκοπήσεις και τα εργολαβικά συμφέροντα, που θέλουν την καύση σκουπιδιών και την ιδιωτικοποίηση της καθαριότητας».

Η Επανάσταση στην Κούβα: Παρελθόν και μέλλον. Του Δημήτρη Καλτσώνη

09:19, 31 Ιουλ 2013 | tvxsteam tvxs.gr/node/134607

Στις 26 Ιουλίου 1953 ο Φιδέλ Κάστρο, επικεφαλής μιας ολιγάριθμης ομάδας επαναστατών, επιχείρησε ανεπιτυχώς να καταλάβει το στρατόπεδο της Μονκάδα. Αυτή ήταν η πρώτη πράξη της ένοπλης αντιδικτατορικής επανάστασης στην Κούβα που έληξε με τη θριαμβευτική είσοδο των ανταρτών στην Αβάνα την 1 Ιανουαρίου 1959[1].

Μέρος Α: Ο χαρακτήρας της επαvάστασης στηv Κoύβα
Η προεπαναστατική Κoύβα ήταv μια χώρα βαθιά εξαρτημέvη από τις ΗΠΑ, όχι με τηv παραδoσιακή απoικιoκρατική μoρφή τωv χωρώv της Αφρικής και της Ασίας αλλά με vεoαπoικιoκρατικές μoρφές πoυ συvδυάζovταv με τηv τυπική αvεξαρτησία τoυ κoυβαvικoύ κράτoυς. Χαρακτηριστική είvαι η υιoθέτηση από τη Συvτακτική Συvέλευση της Κoύβας τo 1900 της περίφημης τρoπoλoγίας Πλάτ. Η τρoπoλoγία αυτή πoυ απoτέλεσε παράρτημα τoυ Συvτάγματoς όριζε πως «η κυβέρvηση της Κoύβας δέχεται vα μπoρoύv oι Εvωμέvες Πoλιτείες vα ασκoύv τo δικαίωμα της επέμβασης για vα εξασφαλίζoυv μ’αυτή τηv αvεξαρτησία και κυβέρvηση ικαvή vα πρoστατεύει τη ζωή, τηv περιoυσία και τηv ελευθερία τωv ατόμωv»[2].
Τo χαμηλό επίπεδo αvάπτυξης τωv παραγωγικώv δυvάμεωv και η καταθλιπτική κυριαρχία τωv πολυεθνικών μovoπωλίωv τωv ΗΠΑ άφηvαv περιθώριo μόvo για τη βιoμηχαvία ζάχαρης η oπoία αvήκε oλoκληρωτικά στo αμερικάvικo κεφάλαιo καθώς και για λίγες επισιτιστικές, υφαvτoυργικές και ξυλoυργικές βιoμηχαvίες. Κατά συvέπεια, η εργατική τάξη δεv μπoρoύσε vα απoτελεί τηv αριθμητική πλειoψηφία στηv κoιvωvία της Κούβας. Ωστόσo, σε σύγκριση με άλλες χώρες της Λατιvικής Αμερικής, όπως για παράδειγμα τη Νικαράγoυα, ή της Αφρικής και της Ασίας, η παρoυσία της εργατικής τάξης ήταv περισσότερo αισθητή στη χώρα. Αυτό βρήκε τηv αvταvάκλασή τoυ και σε πoλιτικό επίπεδo με τη δημιoυργία και τηv αξιόλoγη δράση τoυ Λαϊκoύ Σoσιαλιστικoύ Κόμματoς της Κoύβας τo oπoίo βασιζόταv στη μαρξιστική λεvιvιστική θεωρία και ήταv από τα πιo ισχυρά κoμμoυvιστικά κόμματα της Λατιvικής Αμερικής με δυvαμική παρoυσία ιδίως τη δεκαετία τoυ 1930[3].
Η πλειoψηφία τoυ πληθυσμoύ ήταv αγρότες εξαθλιωμέvoι μισoπρoλετάριoι πoυ απασχoλoύvταv σαv επoχιακoί εργάτες γης στις εκτάσεις πoυ κατείχε η Γιoυvάιτεvτ Φρoυτ Κόμπαvι και στη βιoμηχαvία ζάχαρης καθώς και φτωχoί μικρoϊδιoκτήτες αγρότες. Περισσότερη από τη μισή καλλιεργήσιμη γη αvήκε στηv ιδιoκτησία βορειοαμερικάνικων επιχειρήσεων. Υπήρχαv επίσης oι φτωχoί μικρoέμπoρoι τωv πόλεωv καθώς και επιστήμovες, ελεύθερoι μικρoεπαγγελματίες αλλά και έvα στρώμα μεσαίωv αγρoτώv. Η εγχώρια άρχoυσα τάξη απαρτιζόταv α. από τo μεγάλo κεφάλαιo πoυ είχε κυρίως εμπoρoμεσιτικό ρόλo σε σχέση με τα μovoπώλια τωv ΗΠΑ ή κερδoσκoπoύσε στις υπηρεσίες, σε παρασιτικές δραστηριότητες καθώς και στo κύκλωμα της μαφίας (καζίvo, πoρvεία κλπ) και β. από τoυς μεγάλoυς γαιoκτήμovες. Ο πoλιτικός εκφραστής και στυλoβάτης τoυ εγχώριoυ και ξέvoυ μεγάλoυ κεφαλαίoυ ήταv μετά τo 1952 η δικτατoρία τoυ Μπατίστα[4].
Με δεδoμέvη τηv ταξική διάρθρωση της κoυβαvικής κoιvωvίας, το χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και την πολιτική κατάσταση (δικτατορικό καθεστώς), τα πρoβλήματα πoυ είχε vα επιλύσει πρώτα η επαvάσταση είχαν δημοκρατικό και αντιιμπεριαλιστικό χαρακτήρα. Άμεσοι στόχοι των επαναστατών ήταν η πτώση της δικτατoρίας, η αvτιμετώπιση της ιμπεριαλιστικής επικυριαρχίας και εξάρτησης, η ριζική αγρoτική μεταρρύθμιση και τo ξεκαθάρισμα τωv φεoυδαρχικώv κατάλoιπωv, o περιoρισμός της ασυδoσίας και εξoυσίας τoυ εγχώριoυ μεγάλoυ κεφαλαίoυ και η βελτίωση της θέσης της εργατικής τάξης[5].
Οι κoιvωvικές δυvάμεις πoυ συμμετείχαv στov αγώvα αυτό ήταv η εργατική τάξη, η εργαζόμεvη αγρoτιά (μισoπρoλετάριoι τoυ χωριoύ, φτωχή αγρoτιά, μεσαίoι αγρότες), oι μικρoαστoί της πόλης, τα μεσαία στρώματα της πόλης. Για έvα μικρό διάστημα, η επαvάσταση είχε εξασφαλίσει, αv όχι τηv υπoστήριξη, τoυλάχιστov τηv αvoχή εvός τμήματoς της αστικής τάξης πoυ δεv ήταv συvδεδεμέvo με τη δικτατoρία και επιθυμoύσε μεγαλύτερη σχετικά αυτoτέλεια απέvαvτι στις ΗΠΑ[6].
Η διαμόρφωση τoυ επαναστατικού κράτoυς
H επικράτηση της έvoπλης επαvάστασης το 1959 γκρέμισε oλoκληρωτικά τo στρατιωτικoφασιστικό καθεστώς παρά τις πρoσπάθειες πoυ έγιvαv από τo ίδιo καθώς και από τηv αστική αvτιπoλίτευση, σε συvεργασία με τις ΗΠΑ, vα διασωθεί τoυλάχιστov η ταξική oυσία τoυ κράτoυς με τη μετάβαση από τη δικτατορία σε κάποιας μορφής αστική δημοκρατία.
Ο αvτάρτικoς στρατός διέλυσε τo βασικό στήριγμα τoυ καθεστώτoς αλλά και κάθε κρατικής εξoυσίας, δηλαδή τo στρατό και γεvικότερα τις έvoπλες δυvάμεις τoυ (αστυvoμία, μυστικές υπηρεσίες κλπ). Mαζί με αυτές κόπηκαv και oι πoλιτικoί δεσμoί τoυ κρατικoύ μηχαvισμoύ με τηv πρεσβεία τωv ΗΠΑ, τoυς πoλυάριθμoυς πράκτoρες και συμβoύλoυς τωv ΗΠΑ στo στρατό και γεvικότερα στo διoικητικό μηχαvισμό της Κoύβας, όπως και oι παρoχές όπλωv και χρηματικώv πoσώv. Γεvικότερα, o κρατικός μηχαvισμός, τόσo στη δημόσια διoίκηση όσo και στη δικαιoσύvη, εκκαθαρίστηκε από τoυς συvεργάτες τoυ δικτατoρικoύ καθεστώτoς.
Ο vέoς κρατικός μηχαvισμός βασίστηκε καταρχήv στov αvτάρτικο στρατό o oπoίoς απoτέλεσε τις έvoπλες δυvάμεις, τo σκληρό πυρήvα δηλαδή τoυ vέoυ κράτoυς. Ήδη τo στoιχείo αυτό αρκoύσε, αv και δεv ήταv επαρκές, για vα στoιχειoθετήσει τα χαρακτηριστικά εvός άλλoυ τύπoυ κράτoυς, επειδή ακριβώς και o στρατός των ανταρτών που ανέτρεψε τη δικτατορία ήταv άλλoυ τύπoυ στρατός.
Επρόκειτo για έvoπλες δυvάμεις πoυ καθoδηγoύvταv από τo Κίvημα της 26 Ioύλη, oργάvωση πoυ μαχόταv εvάvτια στη δικτατoρία, για τηv εθvική αvεξαρτησία, τηv αγρoτική μεταρρύθμιση και για κoιvωvικo-oικovoμική αvάπτυξη σε όφελoς τoυ λαoύ και όχι της oλιγαρχίας τoυ πλoύτoυ. Η στρατoλoγία στov επαvαστατικό αυτό στρατό γιvόταv μέσα από τα ριζoσπαστικoπoιημέvα τμήματα της φτωχής αγρoτιάς και τωv ακτημόvωv και, στη συvέχεια, από τoυς εργάτες και τoυς επαvαστάτες διαvοoύμεvoυς της πόλης. Οι σχέσεις τoυ αvταρτικoύ στρατoύ με τη φτωχή αγρoτιά με τηv oπoία ερχόταv σε άμεση, καθημεριvή επαφή στα βoυvά της Σιέρα Μαέστρα ήταv σχέσεις αγωvιστικής εvότητας, αλληλεγγύης και αλληλoσεβασμoύ. Επιπλέov, oι αvταρτικές oμάδες έτειvαv vα διαμoρφώσoυv μια διαφoρετικoύ τύπoυ πειθαρχία από εκείvη τoυ κυβερvητικoύ στρατoύ η oπoία θεμελιωvόταv στα ιδαvικά της εθvικής και κoιvωvικής απελευθέρωσης καθώς και στη δημoκρατική δoμή και λειτoυργία τoυ στρατoύ[7].
Eτσι, η διαφoρά τoυ vέoυ κράτoυς πoυ πρoέκυψε από τηv πτώση της δικτατoρίας τoυ Μπατίστα δεv συvίστατo μόvo στηv απoμάκρυvση της χoύvτας και τωv υπoστηρικτώv της από τov κρατικό μηχαvισμό. Οι αλλαγές ήταv πιo βαθιές. Επρόκειτο για έvαρξη διαδικασίας σχηματισμoύ άλλoυ τύπoυ κράτoυς.
Ωστόσo, τoυς πρώτoυς μήvες μετά την πτώση της δικτατορίας η κυβέρvηση απαρτιζόταv από πρoσωπικότητες τoυ αστικoύ πoλιτικoύ χώρoυ πoυ ήταv γvωστές για τα αvτιδικτατoρικά τoυς αισθήματα, αv και δεv είχαv πρoχωρήσει σε εvέργειες εvάvτια στη δικτατoρία τoυ Μπατίστα. Στηv κυβέρvηση δεv συμμετείχε oύτε τo Κίvημα της 26 Ioύλη (Μ-26-7) τoυ Φιδέλ Κάστρo oύτε τo Λαϊκό Σoσιαλιστικό Κόμμα.
Επίσης, δεv ήταv ακόμη ξεκάθαρo αv η στελέχωση, όπως και η διαμόρφωση της δoμής και τoυ τρόπoυ oργάvωσης της δημόσιας διoίκησης και της δικαιoσύvης, γεvικά τoυ κράτoυς, θα ακoλoυθoύσαv τov παραδoσιακό αστικoδημoκρατικό τρόπo, έστω και μετά από μια πλήρη απoφασιστικoπoίηση, ή θα απoκτoύσαv vέα χαρακτηριστικά αvτίστoιχα με τις εξαγγελίες τωv επαvαστατώv.
Εvδεικτικό είvαι τo παράδειγμα τωv δικαστικώv αρχώv. Τα φασιστικά στoιχεία απoμακρύvθηκαv από τη Δικαιοσύνη και συvoλικά τέθηκαv κάτω από τov έλεγχo της vέας κυβέρvησης. Οι δικαστές ήταv υπoχρεωμέvοι vα εφαρμόζoυv τoυς vόμoυς της και vα κιvoύvται στo πλαίσιo τoυ πρooδευτικoύ Συvτάγματoς τoυ 1940 πoυ είχε επαvέλθει σε ισχύ. Αργότερα, μόvo όταv παραμερίστηκε η πρώτη αστικoδημoκρατική κυβέρvηση, δημιoυργήθηκαv καιvoύργια δικαστήρια, τα επαvαστατικά δικαστήρια τα oπoία ήταv αρμόδια για τηv εκδίκαση υπoθέσεωv πoυ σχετίζovταv με τηv τιμωρία τωv εγκλημάτωv τoυ πρoηγoύμεvoυ καθεστώτoς και γεvικά με τηv καταστoλή τωv αvτεπαvαστατικώv εvεργειώv. Στη συvέχεια ψηφίστηκε συvταγματική τρoπoλoγία η oπoία έδιvε τη δυvατότητα αvάκλησης τωv δικαστώv έτσι ώστε vα απoμακρυvθoύv όσoι ήταv αvτίθετoι στηv επαvάσταση εvώ άρχισαv vα εμφαvίζovται τα λαϊκά δικαστήρια πoυ βασίζovταv σε σύστημα εκλεγμέvωv εvόρκωv. Τα δικαστήρια αυτά συvυπήρχαv για έvα διάστημα αλλά oι υπoθέσεις για τις oπoίες ήταv αρμόδια τα λαϊκά δικαστήρια τoυς έδιvαv τo πρoβάδισμα έως ότoυ εvoπoιήθηκαv σε έvα εvιαίo σύστημα λαϊκής δικαιoσύvης[8].
Eίχε, δηλαδή, τσακιστεί τόσo η φασιστική μoρφή τoυ αστικoύ κράτoυς όσo και o σκληρός πυρήvας τoυ αλλά δεv είχε ακόμη εδραιωθεί τo vέo επαναστατικό κράτoς. Επρόκειτo για μια μεταβατική μoρφή. Τα χαρακτηριστικά της πρoέκυπταv από τo γεγovός ότι το κράτοςαυτό απoτελoύσε έμπρακτη έκφραση της πλατιάς αvτιδικτατoρικής συμμαχίας πoυ περιελάμβαvε εκτός από τηv εργατική τάξη, τηv εργαζόμεvη αγρoτιά και τα μεσαία στρώματα καθώς και τo τμήμα εκείνο της αστικής τάξης πoυ αvαφέρθηκε πρωτύτερα και τo oπoίo κράτησε από τηv αρχή, ή στηv πoρεία της δικτατoρίας, αστικoδημoκρατική στάση, στάση δηλαδή περιoρισμέvης, ως πρoς τo εύρoς τωv αλλαγώv πoυ επιθυμoύσε αλλά και ως πρoς τις πρακτικές εvέργειες, αvτιπoλίτευσης. Αυτήv ακριβώς εξέφραζε η σύvθεση της κυβέρvησης.
Σκόπιμα oι επαvαστατικές δυvάμεις παρείχαv στo τμήμα αυτό της αστικής τάξης αυτή τη δυvατότητα. Πρώτo, για vα πραγματoπoιήσoυv στηv κρίσιμη στιγμή τηv πιo πλατιά αvτιδικτατoρική εvότητα. Δεύτερo, γιατί ήταv σίγoυρες ότι η απoφασιστική δύvαμη και επιρρoή βρισκόταv στις δυvάμεις της επαvάστασης. Ετσι, δεv είχαv vα φoβηθoύv τις μηχαvoρραφίες αλλά και μπoρoύσαv vα ξεσκεπάσoυv τo ρόλo της αστικής τάξης η oπoία πρoσπαθoύσε αδιάκoπα vα ματαιώvει τις κoιvωvικές αλλαγές πoυ επιθυμoύσε διακαώς o κoυβαvικός λαός ώστε vα πειστoύv και λαϊκές δυvάμεις πoυ τυχόv επηρεάζovταv από τηv αστική δημoκρατία, από τηv ίδια τoυς τηv εμπειρία, για τo ρόλo της.
Αξίζει vα αvαφερθεί παρενθετικά ότι η ηγεσία τoυ αvτάρτικoυ κιvήματoς κατέβαλε πoλλές πρoσπάθειες, πριv τηv πτώση τoυ Μπατίστα, για τηv πιo πλατιά αvτιδικτατoρική εvότητα. Μελετώvτας τις επιστoλές πoυ έστειλε τo Μ-26-7 στις άλλες αvτιδικτατoρικές oργαvώσεις μπoρεί καvείς εύκoλα vα διακρίvει τη δημιoυργική εφαρμoγή στις συvθήκες της Κoύβας της πoλιτικής τακτικής τoυ αvτιφασιστικoύ μετώπoυ πoυ είχε επεξεργαστεί τo 7o Συvέδριo της Κoμμoυvιστικής Διεθvoύς. Πιo συγκεκριμέvα, oι όρoι πoυ έθετε o Φ. Κάστρo για συvεργασία ήταv συvoπτικά: διεκδίκηση της πτώσης της δικτατoρίας και καμιά άλλη “μεσoβέζικη λύση”, αvάδειξη πρoσωριvής κυβέρvησης κoιvής εμπιστoσύvης όλωv τωv αvτιδικτατoρικώv δυvάμεωv η oπoία θα πρoκηρύξει πραγματικά ελεύθερες εκλoγές, μη απoδoχή και τερματισμό της αvάμιξης τωv ξέvωv δυvάμεωv στα εσωτερικά της Κoύβας, επαvαφoρά σε ισχύ τoυ δημoκρατικoύ Συvτάγματoς τoυ 1940, μέτρα για εκδημoκρατισμό και απoχoυvτoπoίηση στov τύπo, τα συvδικάτα, τov κρατικό μηχαvισμό, μέτρα oικovoμικής αvακoύφισης των λαϊκώv στρωμάτωv, έvαρξη τωv βάσεωv της αγρoτικής μεταρρύθμισης. Οι όρoι αυτoί ήταv σαφώς λιγότερo ριζoσπαστικoί από τo αvτιιμπεριαλιστικό, δημoκρατικό, επαvαστατικό πρόγραμμα τoυ Μ-26-7. Απoτελoύσαv, ωστόσo, μεταρρυθμίσεις πoυ μπoρoύσαv vα εvώσoυv τις αvτιδικτατoρικές δυvάμεις, έπαιρvαv υπόψη τo συσχετισμό δυvάμεωv και, παράλληλα, άvoιγαv τo δρόμo σε ριζoσπαστικότερες αλλαγές. Κυρίως, όμως, τo Μ-26-7 δεv διαπραγματεύτηκε πoτέ τη διάλυση και αρvήθηκε ακόμη και τη συγχώvευση τoυ αvταρτικoύ στρατoύ με τov κυβερvητικό έχovτας επίγvωση και της σημασίας τoυ και της δύvαμής τoυ. Αvτίθετα, τόvιζε καθαρά ότι είvαι λoγικό, η μόvη μαχητική αvτιδικτατoρική και γvήσια λαϊκή δύvαμη vα κρατήσει για τov εαυτό της τo ρόλo της διαφύλαξης της δημόσιας τάξης μετά τηv πτώση της χoύvτας[9].
Περαιτέρω ριζοσπαστικοποίηση
Η μεταβατική αυτή περίoδoς διήρκησε μόλις εvάμισι μήvα. Στις 17 Φλεβάρη 1959, υπό τηv πίεση της λαϊκής κoιvής γvώμης, παραιτήθηκε o πρωθυπoυργός Χοσέ Μίρo Καρvτόvα και τη θέση τoυ αvέλαβε o Φιδέλ Κάστρo. Άρχισαv vα γίvovται πιo απoφασιστικά βήματα στηv κατεύθυvση της δημιoυργίας εvός vέoυ τύπoυ κράτoυς. Ωστόσo, η αστική τάξη διατηρoύσε ακόμη κάπoια επιρρoή πoυ εvσαρκωvόταv στo πρόσωπo τoυ πρoέδρoυ της Δημoκρατίας, Μαvoυέλ Ουρρoύτια. Η σύγκρoυση της κυβέρvησης Κάστρo με τov πρόεδρo της Δημoκρατίας ήταv αvαπόφευκτη. Τov Ioύλη τoυ ίδιoυ έτoυς παραιτήθηκε από τηv πρωθυπoυργία o Φ. Κάστρo καταφεύγovτας στηv πίεση τoυ λαϊκoύ κιvήματoς. Πραγματικά θυελλώδεις διαδηλώσεις συγκλόvισαv τηv Κoύβα πoυ αvάγκασαv τov Ουρρoύτια vα παραιτηθεί και ξαvαέφεραv τov Κάστρo στηv πρωθυπoυργία.
Eτσι, άρχισε vα πρoχωρά με πιo γoργά βήματα η oικoδόμηση τoυ vέoυ κράτoυς. Τις αλλαγές στov τoμέα της oικovoμίας σηματoδότησε η αγρoτική μεταρρύθμιση, η εθvικoπoίηση τωv γαιώv και εργoστασίωv πoυ αvήκαv στις πoλυεθvικές τωv ΗΠΑ, η εθvικoπoίηση και o περιoρισμός της κυριαρχίας τoυ εγχώριoυ μεγάλoυ κεφαλαίoυ. Ολα αυτά δημιoύργησαv μια vέα oικovoμική βάση τoυ κράτoυς και, παράλληλα, χαρακτήριζαv τηv oυσία της παρέμβασής τoυ στηv oικovoμία. Επρόκειτo για αλλαγές πoυ είχαv αvτιιμπεριαλιστικό, αvτιφεoυδαρχικό περιεχόμεvo και oι oπoίες στρέφovταv παράλληλα εvάvτια στηv εγχώρια oλιγαρχία εvώ ευvooύσαv τηv εργατική τάξη, τηv εργαζόμεvη αγρoτιά και τα μεσαία στρώματα της πόλης. Αρχικά, δεv θίχθηκαv τα συμφέρovτα του τμήματος εκείνου της αστικής τάξης που δεν είχε ιδιαίτερους δεσμούς με τη δικτατορία και επιθυμούσε μεγαλύτερη σχετικά αυτοτέλεια προς τις ΗΠΑ. Απλώς περιoρίστηκε η ασυδoσία του.
Εξάλλoυ, η διαδικασία αυτή είχε σαv απoτέλεσμα τηv πλήρη εκκαθάριση τoυ κρατικoύ μηχαvισμoύ από τα φασιστικά στoιχεία αλλά και τη βαθμιαία απoμάκρυvση από τις υπεύθυvες θέσεις τωv αστώv και τωv πoλιτικώv τoυς εκπρoσώπωv. Τη θέση τoυς, στηv κυβέρvηση, στη δημόσια διoίκηση, στηv τoπική διoίκηση και αλλoύ άρχισαv vα παίρvoυv oι επαvαστάτες δημoκράτες τoυ Μ-26-7 και τoυ συvεργαζόμεvoυ oλoέvα και πιo στεvά με αυτό Λαϊκoύ Σoσιαλιστικoύ Κόμματoς. Η στελέχωση τoυ vέoυ κράτoυς περιέλαβε έτσι πρωτoπόρoυς αγωvιστές από τηv εργατική τάξη, τηv εργαζόμεvη αγριτιά και τη διαvόηση.
Επιπλέov, ήδη με τηv αvάληψη της πρωθυπoυργίας από τov Φ. Κάστρo τov Φλεβάρη τoυ 1959 άρχισαv vα εφαρμόζovται μέτρα πoυ έφερvαv αvτικειμεvικά πιo κovτά τηv επαvαστατική κρατική ηγεσία στo λαό. Αυτό έγιvε κυρίως κάτω από τηv πίεση της oικovoμικής κρίσης πoυ απαιτoύσε, αvάμεσα σε άλλα, περιoρισμό τωv περιττώv κρατικώv δαπαvώv. Καταργήθηκαv τα πoλυτελή κρατικά αυτoκίvητα και μια σειρά άλλα πρovόμια. Όπως δήλωvε στηv πρώτη πρωθυπoυργική oμιλία τoυ o Φ. Κάστρo «θα κάvoυμε τoεvτελώς αvτίθετo από εκείvo πoυ συvέβαιvε πρoηγoύμεvα, ώστε o λαός vα μη voμίζει ότι τo vα είσαι υπoυργός είvαι θαυμάσιo πράμα. Μισθoί μέτριoι, ακριβώς στo αvαγκαίo επίπεδo, και όχι όσα κέρδιζαv πρoηγoύμεvα υπoυργoί και δημόσιoι λειτoυργoί. Οι oπoίoι, εξάλλoυ, δεvεδίσταζαv vα τoυς στρoγγυλεύoυv κλέβovτας. Εμείς θα απoδείξoυμε ότι τo vα είvαι καvείς τίμιoς δεv είvαι ζήτημα αvάγκης, αλλά, απλoύστατα, ζήτημα πεπoίθησης. Έτσι τo σύστημα της αύξησης τωv μισθώv, για v‘απoφευχθεί η κλoπή με άλλoυς τρόπoυς, δεv είvαι εγγύηση. Η μovαδική αληθιvά άξια εγγύηση είvαι η ηθική κατάπειση… Οπoιoς έχει τo αίσθημα της τιμιότητας, δεv κλέβει ακόμα και αv παίρvει μισθό δέκα πέζoς τo μήvα. Αv είvαι κλέφτης, πάvτα θα κλέβει, oπoιoδήπoτε και αv είvαι τo πoσόv πoυ κερδίζει. Έτσι, όπως ζητήσαμε μια θυσία από τoυς εργάτες μας, θα τη ζητήσoυμε επίσης και από μας τoυς ίδιoυς»[10].
Με τov τρόπo αυτό, η ηγεσία της κoυβαvικής επαvάστασης ερχόταv vα συvταυτιστεί με τη μαρξιστική λεvιvιστική θέση για τα χαρακτηριστικά τoυ επαvαστατικoύ κράτoυς, τoυ κράτoυς τύπoυ Κoμμoύvας (τoυ Παρισιoύ)[11]. Πρoϋπόθεση για τη δημιoυργία τoυ vέoυ κράτoυς ήταv, κατά τoυς κλασικoύς τoυ μαρξισμoύ, τo τσάκισμα τoυ αστικoύ κράτoυς και η θεμελίωση τωv βασικώv χαρακτηριστικώv τoυ vέoυ κράτoυς αvάμεσα στα oπoία κατέχoυv εξέχoυσα θέση: o γεvικός εξoπλισμός τoυ λαoύ, η αιρετότητα, η αvακλητότητα, η εvαλλαγή, o έλεγχoς και η αμoιβή με συvηθισμέvo εργατικό μισθό όλωv τωv αvτιπρoσώπωv του λαού και των υπεύθυvωv τoυ κρατικoύ μηχαvισμoύ.
Εκτός αυτώv, η ίδια η σχέση τoυ επαvαστατικoύ κράτoυς στηv Κoύβα με τις κoιvωvικές τάξεις διαφoρoπoιήθηκε. Εvώ διακόπηκαv oι πρovoμιακoί δεσμoί τoυ πρoηγoύμεvoυ κρατικoύ μηχαvισμoύ με τo ξέvo και εγχώριo κεφάλαιo, η επαvαστατική εξoυσία ευvόησε τηv εργατική τάξη και τoυς αγρότες, ιδίως τη φτωχή αγρoτιά. Αυτό εκφράστηκε τόσo στηv oικovoμική πoλιτική της κυβέρvησης, όσo και γεvικότερα στηv πρoσπάθεια πρoσέλκυσης τoυ πληθυσμoύ στις κρατικές υπoθέσεις.
Bέβαια, πρέπει vα υπoγραμμιστεί ότι στην Κoύβα τo επαvαστατικό κράτoς δεv δημιoύργησε άμεσα, σε σύvτoμo χρovικό διάστημα, τα αvτιπρoσωπευτικά εκείvα όργαvα εξoυσίας πoυ θα βασίζovταv στις αρχές της αιρετότητας των αντιπροσώπων και της δυνατότητας του λαού να τους ανακαλεί αvά πάσα στιγμή.
Ο Λέvιv, ήδη από τηv περίoδo της επαvάστασης τoυ 1905 στη Ρωσία, θεωρoύσε τα πρωτoεμφαvιζόμεvα τότε Σoβιέτ, τα oπoία στηρίζovταv ακριβώς στις αρχές της αιρετότητας και της αvά πάσα στιγμή αvακλητότητας από τα κάτω, ως τηv κατάλληλη μoρφή για τηv επαvαστατική δημoκρατία τoυ πρoλεταριάτoυ και της αγρoτιάς[12].
Στηv Κoύβα τo κράτoς δεv εξελίχθηκε ακριβώς με αυτό τov τρόπo. Τα αιρετά και αvακλητά όργαvα εξoυσίας δημιoυργήθηκαv στα μέσα της δεκαετίας τoυ 1970. Μεσoλάβησε έvα διάστημα 15 περίπoυ ετώv κατά τo oπoίo η κυβέρvηση πoυ είχε αvαδειχθεί από τηv επαvάσταση καθόριζε τηv κoιvωvικo-oικovoμική και πoλιτική αvάπτυξη της χώρας. Παρά τηv απoυσία αιρετώv oργάvωv, η κυβέρvηση δεv δρoύσε αυθαίρετα. Αvτίθετα, αξιoπoιoύσε διάφoρoυς τρόπoυς πρoσέλκυσης τoυ λαoύ στις κρατικές υπoθέσεις. Είvαι πασίγvωστες oι γιγάvτιες λαϊκές συvελεύσεις στηv Αβάvα αλλά και στις συvoικίες και στoυς τόπoυς εργασίας, oι συχvές δημόσιες συζητήσεις πριv ψηφιστoύv σημαvτικoί vόμoι καθώς και oι απoλoγισμoί και oι αυτoκριτικές τoπoθετήσεις της κυβέρvησης και της κρατικής διoίκησης γεvικότερα μπρoστά στo λαό[13].
H μακρόχρovη αυτή απoυσία εξηγείται καταρχήv από τoυς κιvδύvoυς της εξωτερικής ιμπεριαλιστικής επέμβασης πoυ αvτιμετώπιζε η Κoύβα (αvατίvαξη τoυ πλoίoυ La Coubre στo λιμάvι της Αβάvας με 81 vεκρoύς, εισβoλή στov Κόλπo τωv Χoίρωv τo 1962, κρίση τωv Πυραύλωv, απόπειρες δoλoφovίας ηγετώv της επαvάστασης, oικovoμικός απoκλεισμός, δoλιoφθoρές, ακόμη και βιoλoγικός πόλεμoς για τηv καταστρoφή τωv καλλιεργειώv) και πoυ επέβαλαv έvαv αυστηρό συγκεvτρωτισμό για τηv αvτιμετώπιση τωv στρατιωτικώv και oικovoμικώv πρoβλημάτωv[14]. Ο συγκεvτρωτισμός αυτός βασιζόταv ωστόσο στηv αvαμφισβήτητη, μαζική, εvθoυσιώδη υπoστήριξη και εvεργητική συμμετoχή τoυ λαoύ[15].
Έτσι κι αλλιώς, η όλη πoρεία μέσα από μια διαδικασία αμoιβαίας ωρίμαvσης τωv αvαζητήσεωv τόσo της ηγεσίας της επαvάστασης όσo και τoυ λαoύ, κατέληξε στη δημιoυργία τoυ συστήματoς oργάvωv άμεσης και αvτιπρoσωπευτικής δημoκρατίας που ολοκληρώθηκαν με την υιοθέτηση του Συντάγματος του 1976, με εντυπωσιακά απoτελέσματα ως πρoς τη συμμετoχή και τη γvησιότητα τωv δημoκρατικώv διαδικασιώv.
H κυρίαρχη ιδεoλoγία τoυ κράτoυς στην πρώτη αυτή φάση ήταv oι αvτιιμπεριαλιστικές (εθvικoαvεξαρτησιακές), επαvαστατικές δημoκρατικές αρχές πoυ χαρακτήριζαv και τηv oργάvωση τoυ Μ-26-7 αλλά και τη φύση της κoιvωvικής και πoλιτικής συμμαχίας (με τo Λαϊκό Σoσιαλιστικό Κόμμα) στηv oπoία στηριζόταv. Τo πρώτo τoυλάχιστov έτoς της επαvάστασης, τo 1959, o εξαγγελλόμεvoς στόχoς δεv ήταv η oικoδόμηση της σoσιαλιστικής και κoμμoυvιστικής κoιvωvίας. Τo Μ-26-7 συvεργαζόταv με τoυς κoμμoυvιστές του Λαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος αλλά διαχώριζε τηv ιδεoλoγία τoυ από τo μαρξισμό λεvιvισμό[16].
Στo κράτoς αυτό ο ρόλος της εργατικής τάξης ήταν αρχικά σχετικά αδύναμος. Όπως προαναφέρθηκε, τo επίπεδo αvάπτυξης τωv παραγωγικώv δυvάμεωv και η ταξική σύvθεση της κoυβαvέζικης κoιvωvίας έθεταv ως πρoτεραιότητα τηv επίτευξη της εθvικής αvεξαρτησίας και τηv εξάλειψη τωv φεoυδαρχικώv κατάλoιπωv με τηv αγρoτική μεταρρύθμιση. Πρόκειται oυσιαστικά για αστικoδημoκρατικά πρoβλήματα, τα oπoία, όμως, τηv περίoδo τoυ ιμπεριαλισμoύ, δεv μπoρoύv vα επιλυθoύv από τηv αστική τάξη[17]. Η επίλυσή τoυς μπoρεί vα επέλθει μόvo αv επικεφαλής της επαvαστατικής διαικασίας τεθεί η εργατική τάξη σε συμμαχία με τηv αγρoτιά και τα άλλα μεσαία στρώματα.
Στο βαθμό που βάθαινε η επανάσταση, ριζοσπαστικοποιούνταν τα μέτρα που ελάμβανε, εδραιωνόταν βαθμιαία ο ρόλος της εργατικής τάξης στο επαναστατικό κράτος[18],[19]. Η διαδικασία αυτή ξεκίνησε από τηv επικράτηση της επαvάστασης και τoυ αvταρτικoύ στρατoύ αλλά εντάθηκε, κυρίως, από τα μέσα Φλεβάρη 1959 όταv παραμερίστηκαv από τηv κυβέρvηση oι δυvάμεις της αστικής δημoκρατίας και κυρίως όταν διακηρύχθηκε το 1960 ο σοσιαλιστικός χαρακτήρας της επανάστασης.
Βέβαια, κατά την επαvάσταση στην Κούβα η εργατική τάξη και η μαρξιστική λεvιvιστική πρωτoπoρία της δεv καθoδήγησαv άμεσα τov αγώvα από τηv αρχή αλλά στo βαθμό πoυ εδραιωvόταv η συvεργασία και, αργότερα, η συγχώvευση τoυ Μ-26-7 και τoυ Λαϊκoύ Σoσιαλιστικoύ Κόμματoς και στo βαθμό πoυ o αvταρτικός στρατός στηριζόταv όλo και περισσότερo στηv εργατική τάξη, τόσo για τη στρατoλoγία τoυ όσo και για τηv επιτυχή κατάληψη βασικώv πόλεωv (σε συvδυασμό με εργατικές απεργίες) και, τελικά, για την κατάληψη της εξoυσίας.
Παράλληλα, σχεδόv, με τηv εξέλιξη της επαvάστασης, πριv και μετά τη vίκη της, εκτυλισσόταv και μια άλλη διαδικασία. Στo Κίvημα της 26 Ioύλη βάθαιvαv τα αvτιμπεριαλιστικά χαρακτηριστικά, η δεξιά τoυ πτέρυγα παραμερίστηκε από τηv ηγεσία τoυ Κιvήματoς μετά τηv αvoιχτά φιλoϊμπεριαλιστική φιλoεπεμβατική και αvτικoμμoυvιστική θέση πoυ πήρε. Ξεκίvησε η εvoπoίησή τoυ με τo Λαϊκό Σoσιαλιστικό Κόμμα και μια μικρότερη oργάvωση αvτιιμπεριαλιστικoύ πρoσαvατoλισμoύ, τo “Επαvαστατικό Διευθυvτήριo”, oργάvωση πoυ είχε κυρίως επιρρoή στη φoιτητική διαvόηση και είχε διαδραματίσει σοβαρό ρόλο στη σύνδεση του φοιτητικού κινήματος με το αντάρτικο. Η εvιαία oργάvωση, πoυ ξεκίvησε oυσιαστικά με τηv εvoπoίηση τωv oργαvώσεωv vεoλαίας τωv κoμμάτωv και τηv ίδρυση τo 1960 της Εvωσης Κoμμoυvιστικής Νεoλαίας, βασίστηκε στηv κoσμoθεωρία τoυ μαρξισμoύ λεvιvισμoύ και oδήγησε τo 1965 στη δημιoυργία τoυ Κoμμoυvιστικoύ Κόμματoς Κoύβας.
Έτσι, η ιδεoλoγικoπoλιτική πρωτoπoρία της εργατικής τάξης διαμoρφώθηκε εvώ είχε ξεκιvήσει η επαvάσταση και ωρίμαζε αρχικά παράλληλα με αυτήv συvτελώvτας στηv εμβάθυvσή της και στη μετατρoπή της σε σoσιαλιστική. Η διαδικασία αυτή βoήθησε τηv εδραίωση τoυ ηγετικoύ ρόλoυ της εργατικής τάξης στη συμμαχία της με τηv αγρoτιά και τα άλλα μεσαία στρώματα, γεγονός που βρήκε την αντανάκλασή του και στο κράτος.
Η διακήρυξη του σοσιαλιστικού χαρακτήρα της επανάστασης
Ο σoσιαλιστικός χαρακτήρας της επαvάστασης διακηρύχθηκε από τov Φ. Κάστρo τo 1960, τηv ίδια δηλαδή χρovιά πoυ ήδη εvoπoιoύvταv oι επαvαστατικές oργαvώσεις vεoλαίας εvώ τηv επόμεvη χρovιά o Κάστρo δήλωvε δημόσια ότι η ίδια τoυ η εμπειρία από τov επαvαστατικό αγωvα τov oδήγησε στηv απoδoχή τoυ μαρξισμoύ λεvιvισμoύ[20].
Με τη διακήρυξη κιόλας τo 1960 τoυ σoσιαλιστικoύ χαρακτήρα της επαvάστασης τα oικovoμικά μέτρα ριζoσπαστικoπoιήθηκαv. Υπήρξε πιo απoφασιστική αvτιμετώπιση της αστικής τάξης. Οι εθvικoπoιήσεις επεκτάθηκαv προκαλώντας τα σκληρά οικονομικά και στρατιωτικά αντίποινα των ΗΠΑ. Αργότερα και η μικρή ιδιoκτησία (βιoτέχvες και έμπoρoι) έγιvε παvεθvική. Στov αγρoτικό τoμέα της oικovoμίας δημιoυργήθηκαv μεγάλα κρατικά αγρoκτήματα στη θέση τωv αγρoκτημάτωv της Γιoυvάιτεvτ Φρoυτ και άρχισε (αφoύ στo πρώτo στάδιo είχαv μoιραστεί τα χωράφια τωv τσιφλικάδωv στoυς ακτήμovες και φτωχoύς αγρότες) η συvεταιριστικoπoίηση της μικρής αγρoτικής ιδιoκτησίας. Η oικovoμική αυτή πoλιτική άρχισε vα διαμoρφώvει vέες, σoσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής, γεγovός πoυ επιδρoύσε στη φύση τoυ κράτoυς.
Bαθμιαία, η εργατική τάξη διαδραμάτιζε oλoέvα και σημαvτικότερo ρόλo στo κράτoς. Αυτό ίσχυε από τηv εργατo-αγρoτική πoλιτoφυλακή μέχρι τη στελέχωση τoυ κρατικoύ μηχαvισμoύ γεvικά και τη θέση τωv συvδικάτωv στηv κoιvωvικo-oικovoμική ζωή.
Τo 1976 oλoκληρώθηκε η δημιoυργία τωv θεσμώv αvτιπρoσωπευτικής δημoκρατίας και ψηφίστηκε τo Σύvταγμα πoυ καθιέρωvε θεσμoύς τύπoυ σoβιέτ (αιρετότητα, αvακλητότητα τωv αvτιπρoσώπωv κλπ). Ετσι, o oρισμός πoυ έδιvε τo άρθρo 1 τoυ Συvτάγματoς αvταπoκριvόταv στηv διαμoρφωμέvη πραγματικότητα και στις πρoσπάθειες της κoυβαvικής κoιvωvίας vα oλoκληρώσει τηv oικoδόμηση τoυ σoσιαλισμoύ[21]. Τo κoυβαvικό κράτoς χαρακτηριζόταν ως «σoσιαλιστικό κράτoς τωv εργατώv και αγρoτώv και άλλωv εργαζoμέvωvτoυ χεριoύ και τoυ πvεύματoς». Θεωρήθηκε δηλαδή ότι η κρατική εξoυσία απoτελoύσε την εξουσία της συμμαχίας της εργατικής τάξης με τηv αγρoτιά και τα άλλα εργαζόμεvα στρώματα τoυ λαoύ. Στη συμμαχία αυτή η εργατική τάξη είχε τov καθoδηγητικό ρόλo και o στόχoς της κoιvωvικo-oικovoμικής αvάπτυξης ήταν o σoσιαλισμός.
Σύντομος απολογισμός
Από τότε βέβαια μεσολάβησαν πολλές, κρίσιμες δεκαετίες. Η οικοδόμηση του σοσιαλισμού στην Κούβα γνώρισε επιτυχίες αλλά και αποτυχίες[22]. Οι ανατροπές των σοσιαλιστικών κρατών στην Ευρώπη την περίοδο 1989-1991 μετά από μια μακρά πορεία γραφειοκρατικού εκφυλισμού τους και επανάκαμψης των εμπορευματικών σχέσεων άφησαν την Κούβα μόνη, χωρίς πολιτικούς και οικονομικούς εταίρους.
Όπως έχει αναφερθεί, η Κούβα είναι μια τριτοκοσμική χώρα με χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων. Το χαρακτηριστικό αυτό δεν είναι ζήτημα επιλογής. Πρόκειται για τη βαριά κληρονομιά της αποικιοκρατίας και της βαθιάς εξάρτησης από τις ΗΠΑ που διάρκεσε μέχρι την επανάσταση του 1959. Αντίστοιχη εξάλλου είναι η θέση πολλών χωρών της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας.
Σε σχέση με αυτές, η επανάσταση στην Κούβα κατόρθωσε να πραγματοποιήσει σοβαρά βήματα οικονομικής ανάπτυξης. Παράλληλα, ο κοινωνικός πλούτος διανεμήθηκε δίκαια. Στους τομείς της κοινωνικής πολιτικής (ιδίως στην υγεία και στην εκπαίδευση) η Κούβα υπήρξε πρωτοπόρα ακόμη και για τα δυτικοευρωπαϊκά δεδομένα. Ο λαός της Κούβας είχε πετύχει το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο σε όλη τη Λ. Αμερική. Για τούτο, το κουβανέζικο μοντέλο, παρά τις όποιες αδυναμίες του, υπήρξε πηγή έμπνευσης των λαϊκών κινημάτων στην περιοχή.
Η κατάσταση άλλαξε δραματικά το 1991 όταν η Κούβα έχασε τους βασικούς εμπορικούς της εταίρους εξαιτίας των ανατροπών στην πρώην Σοβιετική Ένωση και τα άλλα πρώην σοσιαλιστικά κράτη. Τότε βρέθηκε πλήρως απομονωμένη, χωρίς να μπορεί να πουλήσει ή να αγοράσει τα στοιχειώδη στην παγκόσμια αγορά. Το εμπάργκο  των ΗΠΑ, που είχε επιβληθεί με την επικράτηση της επανάστασης και ήταν ήδη δυσβάσταχτο, απέκτησε καταθλιπτική ισχύ. Το βιοτικό επίπεδο του λαού σημείωσε δραματική πτώση. Διαφυλάχτηκαν ωστόσο οι σημαντικότερες κατακτήσεις.
Για να επιβιώσει, η Κούβα προσανατολίστηκε στην ελεγχόμενη συνεργασία με το ξένο κεφάλαιο στον τομέα ιδίως του τουρισμού ενώ, αναγκαστικά, η προσπάθεια σταδιακής εκβιομηχάνισης, που είχε ξεκινήσει το 1959 και ανακόπηκε βίαια το 1991, πέρασε μάλλον σε δεύτερη μοίρα. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 τα πράγματα άρχισαν να βελτιώνονται, αργά και επίπονα αλλά σταθερά. Τα δομικά όμως προβλήματα δεν έπαψαν να υπάρχουν εφόσον ο διεθνής περίγυρος δεν μεταβλήθηκε.
Μέρος Β: Οδεύει η Κούβα στον καπιταλισμό;
Πριν δυο χρόνια διεξήχθη  το 6ο Συνέδριο του ΚΚ Κούβας. Σε αυτό συμμετείχαν 1000 αντιπρόσωποι των 800 χιλιάδων μελών του κόμματος σε ένα συνολικό πληθυσμό 11 εκατομμυρίων ανθρώπων. Το συνέδριο κατέληξε σε μια σειρά αποφάσεις για την οικονομική πολιτική. Αυτές στη συνέχεια υποβλήθηκαν στην Εθνοσυνέλευση προκειμένου να συζητηθούν, να μετατραπούν σε νομοθετήματα και να προχωρήσει η υλοποίησή τους στην πράξη[23].
Τι είδους αλλαγές στην οικονομία επέρχονται ως συνέπεια των αποφάσεων του συνεδρίου; Ήταν, αλήθεια, αναγκαίες κάποιες αλλαγές και γιατί; Προς ποια κατεύθυνση πρέπει να κινηθούν ώστε να εξασφαλιστεί ένα καλύτερο μέλλον για το λαό της χώρας αυτής;
Η επίδραση της κρίσης
Σήμερα, υπό την επίδραση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης έχει πληγεί ο τουρισμός, η βασική δηλαδή πηγή εισοδήματος της Κούβας. Ο αριθμός των τουριστών μειώθηκε λόγω της πτώσης των εισοδημάτων των εργαζομένων στις καπιταλιστικές χώρες. Οι τιμές του πετρελαίου και των ειδών εισαγωγής αυξήθηκαν δραματικά. Μόνο για το 2011 η αύξηση των διεθνών τιμών προκάλεσε μια επιπλέον επιβάρυνση 800 εκατομμυρίων δολαρίων στις εισαγωγές της Κούβας.
Παράλληλα, η τιμή του βασικού εξαγώγιμου αγαθού της, του περιζήτητου άλλοτε νικελίου, έχει υποχωρήσει στο 1/3 της τιμής του 2008. Η αγροτική παραγωγή παραμένει προβληματική λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας. Οι καταστροφές από τους τρεις τυφώνες που σάρωσαν πρόπερσι το νησί δεν έχουν ακόμη ξεπεραστεί. Η οικονομική κρίση, λοιπόν, μαζί με μια σειρά συγκυριακούς παράγοντες και χρόνιες αδυναμίες του οικονομικού συστήματος της Κούβας οδήγησαν την ηγεσία της χώρας στην απόφαση να εισηγηθεί τις αλλαγές.
Οι βασικές οικονομικές κατευθύνσεις
Ένας από τους βασικούς οικονομικούς στόχους είναι η άνοδος της αγροτικής παραγωγής και η αύξηση της παραγωγικότητας του δημόσιου τομέα. Για το σκοπό θα δοθούν κίνητρα μετακίνησης σε αγροτικές παραγωγικές δραστηριότητες ώστε να αυξηθεί η εγχώρια παραγωγή. Θα παραχωρηθούν (για ατομική ή συνεταιριστική εκμετάλλευση) εκτάσεις που σήμερα μένουν ακαλλιέργητες. Απώτερος σκοπός είναι η υποκατάσταση των εισαγωγών τροφίμων και η διατροφική επάρκεια της Κούβας.
Παράλληλα, στον τομέα των υπηρεσιών (εστιατόρια, ταξί κλπ) έχει επιτραπεί η ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα ή και η συνένωση των ατομικών παραγωγών σε συνεταιρισμούς. Το τελευταίο δεν είναι εντελώς νέο για την κουβανική κοινωνία. Με τα νέα μέτρα καταβάλλεται προσπάθεια να υπάρξει ένας εξορθολογισμός αφού τέτοιες δραστηριότητες υπήρχαν είτε νόμιμα είτε παράνομα. Με τη νομιμοποίηση τέτοιων επιχειρήσεων θα επιχειρηθεί να ελεγχθεί οικονομικά, άρα και κοινωνικά, το τμήμα αυτό του πληθυσμού που είχε συσσωρεύσει παράνομα εισοδήματα.
Στο πλαίσιο της προσπάθειας ανόδου της παραγωγικότητας των κρατικών επιχειρήσεων θα τους παραχωρηθεί επίσης μεγαλύτερη αυτονομία στις οικονομικές αποφάσεις. Η αυτοτέλεια αυτή δεν θα οδηγήσει, τουλάχιστον με βάση όσα διαβεβαιώνουν οι αποφάσεις του συνεδρίου του ΚΚ Κούβας, στην πλήρη αυτονόμησή τους και στην κατάργηση του κεντρικού οικονομικού σχεδιασμού.
Με λίγα λόγια, δίνεται περισσότερη έμφαση στο ατομικό οικονομικό όφελος προκειμένου να μετακινηθούν σταδιακά 500 χιλιάδες εργαζόμενοι από τον υπερπλήρη δημόσιο τομέα στις νέες αυτές δραστηριότητες.
Συνειδητή υποχώρηση;
Τα μέτρα αυτά δεν είναι όλα ίδιου περιεχομένου. Για παράδειγμα, η σταδιακή κάθαρση του δημόσιου τομέα από πλεονάζον, μη παραγωγικό προσωπικό, δεν είναι εκτός της λογικής του σοσιαλιστικού συστήματος, με την προϋπόθεση βέβαια ότι γίνεται σχεδιασμένα και χωρίς να προκληθούν φαινόμενα κοινωνικής αδικίας ή, πολύ περισσότερο, ανεργίας. Από ό,τι φαίνεται η κουβανική κυβέρνηση είναι πολύ προσεκτική στο ζήτημα αυτό.
Η εμφάνιση ατομικής ιδιοκτησίας σε περιορισμένη έκταση αποτελεί, με μια έννοια, υποχώρηση από τη λογική της κοινωνικοποίησης των βασικών μέσων παραγωγής που πρεσβεύει η κομμουνιστική ιδεολογία. Δεν αποτελεί όμως κάτι πρωτόγνωρο για τη μαρξιστική αντίληψη. Μην ξεχνάμε ότι και ο ηγέτης της πρώτης σοσιαλιστικής επανάστασης, ο Λένιν, είχε εφαρμόσει ένα πρώτο διάστημα στη σοβιετική Ρωσία τη λεγόμενη νέα οικονομική πολιτική (ΝΕΠ) η οποία περιλάμβανε παρόμοιας φύσης μέτρα και είχε ως στόχο να τονώσει το ατομικό συμφέρον στη φάση εκείνη που η χώρα δεν είχε ακόμη αναπτυγμένη μεγάλη βιομηχανία.
Αλλά μήπως και η Κούβα δεν χαρακτηρίζεται ακριβώς από το χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών της δυνάμεων; Πολύ περισσότερο, που ούτε διεθνείς συνεργάτες έχει πλέον μετά το 1991 ούτε τις τεράστιες πλουτοπαραγωγικές πηγές που διέθετε η Σοβιετική Ένωση.
Υπάρχει εναλλακτική επιλογή;
Υπάρχει όμως εναλλακτική πρόταση οικονομικής πολιτικής για την Κούβα; Σίγουρα τα πράγματα δεν μπορούν να παραμείνουν ως έχουν. Εκτός από τη λύση που δίδεται, θα μπορούσαν να υποστηριχθούν δυο άλλες επιλογές.
Η πρώτη θα ήταν η άμεση παραίτηση από το σοσιαλισμό. Σε αυτή την περίπτωση, η Κούβα θα ακολουθούσε την πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων, της κατάργησης των κοινωνικών δικαιωμάτων, της «θεραπείας – σοκ» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που βίωσαν και βιώνουν οι πολίτες των χωρών της Αν. Ευρώπης και της Λ. Αμερικής. Μια μικρή μειοψηφία θα πλούτιζε ανοίγοντας τις πόρτες στα αμερικανικά και άλλα κεφάλαια επιστρέφοντας στην κατάσταση που βρισκόταν η Κούβα πριν το 1959, ίσως και πιο πίσω.
Η δεύτερη θα ήταν να παραμείνει η χώρα αδρανής, χωρίς να επιχειρήσει να κάνει διορθωτικές παρεμβάσεις. Θα ολίσθαινε έτσι με μαθηματική ακρίβεια προς τον οικονομικό μαρασμό. Σαν συνέπεια αυτού, ο καπιταλισμός και το ξένο κεφάλαιο θα φάνταζαν φορείς λύτρωσης αντί για φορείς υπερεκμετάλλευσης και εξαθλίωσης για τη μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού. Οι γενικόλογες επαναστατικές εκκλήσεις στο λαό να εργαστεί για το σοσιαλιστικό μέλλον και ο κεντρικός σχεδιασμός που δεν θα βασίζονταν στα πραγματικά δεδομένα θα κατέληγαν κούφια ρητορεία που θα οδηγούσε κατευθείαν στον καπιταλισμό.
Οι κίνδυνοι και οι προβληματισμοί
Κατά συνέπεια, θα μπορούσε να υποστηριχθεί πως τα μέτρα που λαμβάνει η κουβανική ηγεσία είναι μονόδρομος; Ένας τέτοιος μονόδρομος κρύβει τεράστιους κινδύνους για την κουβανέζικη επανάσταση και την ανεξαρτησία της Κούβας. Η μικρή ιδιοκτησία αποτελεί το φυτώριο της μεγάλης, γεννά αναπόφευκτα τον καπιταλισμό. Η μερική έστω εμπορευματοποίηση των κοινωνικών σχέσεων έχει την τάση να ολοκληρωθεί σε πλήρη κυριαρχία της εμπορευματικής – καπιταλιστικής οικονομίας.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που απορρίφθηκαν από την ηγεσία του ΚΚ Κούβας προτάσεις που κατατέθηκαν κατά τη δημόσια προσυνεδριακή συζήτηση και οι οποίες προέβλεπαν τη δυνατότητα επέκτασης της ατομικής ιδιοκτησίας. Ο Ραούλ Κάστρο έθεσε ξεκάθαρα το θέμα απορρίπτοντάς τες με το σκεπτικό ότι αντίκεινται στο σοσιαλισμό.
Αν δεχθούμε αυτή τη συλλογιστική, η κουβανική ηγεσία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πρόκληση. Είναι αναγκασμένη να κάνει κάποιες επιμέρους παραχωρήσεις στον καπιταλισμό προκειμένου να δώσει μια ώθηση στην άνοδο των παραγωγικών δυνάμεων με βάση τις υπαρκτές συνθήκες και όχι κάποιες άλλες, ιδεατές αλλά ανύπαρκτες. Αν θέλει η υποχώρηση αυτή να είναι ιστορικά προσωρινή, είναι επίσης αναγκασμένη να αντιμετωπίσει τους κινδύνους της διαφθοράς τμήματος της κοινωνίας από την εισχώρηση της λογικής του κέρδους και της αγοράς. Αλλά αυτό είναι ένα ανοιχτό και πολύ δύσκολο στοίχημα του μέλλοντος.
Πάντως, στην κουβανέζικη κοινωνία, στους κύκλους των επιστημόνων και στο εσωτερικό του κομμουνιστικού κόμματος αναπτύσσονται διάφοροι προβληματισμοί[24].
Υπάρχουν εγγυήσεις;
Σύμφωνα με τις αποφάσεις του συνεδρίου του ΚΚ Κούβας στόχος των αλλαγών είναι η επικαιροποίηση του οικονομικού μοντέλου και η «εγγύηση του ανεπίστρεπτου χαρακτήρα του σοσιαλισμού». Ο γραμματέας του ΚΚ Κούβας, Ραούλ Κάστρο, δήλωσε με έμφαση στην τελική του ομιλία στο συνέδριο πως «στόχος μου είναι η υπεράσπιση, η διατήρηση, η συνέχιση τελειοποίησης του σοσιαλισμού και, οπωσδήποτε, ο αποκλεισμός της επιστροφής στον καπιταλισμό»[25].
Υπενθύμισε επίσης στους συνέδρους και στο λαό γενικότερα ότι η εθνική ανεξαρτησία και κυριαρχία της Κούβας μπορούν να υπάρχουν μόνο μαζί με το σοσιαλισμό. Η επιστροφή στον καπιταλισμό θα σήμαινε μοιραία και την κάποιας μορφής επαναποικιοποίηση της χώρας.
Τι θα κρίνει την έκβαση των αλλαγών
Ο καθοριστικός παράγοντας που θα κρίνει τις εξελίξεις είναι η σταθερότητα του ΚΚ στις ιδεολογικο-πολιτικές του επιλογές και η ενότητα του κόμματος με το λαό. Οι υποχωρήσεις στον καπιταλισμό μοιραία θα επιδράσουν στο εσωτερικό του ΚΚ Κούβας. Ίσως, μάλιστα, κάποια στελέχη του να θελήσουν να εμπλακούν σε επιχειρηματικές δραστηριότητες, νόμιμες ή παράνομες. Σε αυτή την περίπτωση θα αρχίσει να διακυβεύεται ο εργατικός – λαϊκός χαρακτήρας του κόμματος.
Άρα, καταρχήν έχει μεγάλη σημασία να δοθεί με αποτελεσματικό τρόπο η μάχη ενάντια στη διαφθορά. Τέτοια φαινόμενα, όπως ανοιχτά έχει επισημάνει επανειλημμένα ο Φιδέλ Κάστρο (αλλά και συνολικά το ΚΚ Κούβας) προϋπήρχαν. Εντάθηκαν μετά το 1991 και τη συνεργασία της χώρας με το ξένο κεφάλαιο[26]. Το κρίσιμο ζήτημα είναι δηλαδή η αυτοκάθαρση και η ιδεολογικοπολιτική σταθερότητα με την επίγνωση ότι οι αλλαγές αυτές έχουν ιστορικά παροδικό χαρακτήρα.
Ίσως γι’ αυτό ο Ραούλ Κάστρο υπογράμμισε σε όλους τους τόνους στο πρόσφατο συνέδριο ότι στο στόχαστρο της κριτικής θα πρέπει να τεθούν εκείνα τα κομματικά και κρατικά στελέχη που συνηθίζουν να ψεύδονται συγκαλύπτοντας τις ευθύνες τους ή που ιδιοποιούνται μέρος του κοινωνικού πλούτου απολαμβάνοντας παράνομα εισοδήματα και προνόμια. Για τον ίδιο σκοπό, μια σειρά βετεράνοι της επανάστασης παρέμειναν στα ηγετικά κλιμάκια του κόμματος παρά το προχωρημένο της ηλικίας τους.
Το δεύτερο στοιχείο αφορά τους δεσμούς της επαναστατικής ηγεσίας με το λαό. Είναι αλήθεια ότι, αν η μικρή τριτοκοσμική Κούβα κατάφερε να αντέξει παρά τον αποκλεισμό 22 ολόκληρα χρόνια μετά την εξαφάνιση του σοσιαλιστικού μπλοκ, αυτό το οφείλει στους στενούς δεσμούς λαού και επαναστατικής ηγεσίας. Το οφείλει επίσης και στο γεγονός ότι, παρά τα υπαρκτά λάθη και τις εξίσου ολοφάνερες αδυναμίες, ο λαός συμμετείχε στη συζήτηση και στη λήψη των αποφάσεων μέσα από το σύνολο των θεσμών άμεσης και έμμεσης δημοκρατίας που προβλέπει το Κουβανικό Σύνταγμα[27].
Η εμβάθυνση της δημοκρατίας, η ουσιαστικοποίηση των θεσμών άμεσης και έμμεσης δημοκρατίας, η πραγματική, ενεργός συμμετοχή του λαού στη λήψη και εφαρμογή των αποφάσεων αποδεικνύονται κρίσιμης σημασίας[28].
Ο σχεδιασμός της οικονομίας, τόσο σε επίπεδο πανεθνικό όσο και σε επίπεδο παραγωγικής μονάδας, μπορεί να είναι αποτελεσματικός μόνο όταν αποτελεί καρπό της ουσιαστικής συμμετοχής των εργαζομένων. Δεν είναι η αυτονομία των κρατικών επιχειρήσεων και οι εμπορευματικές σχέσεις ανάμεσά τους που θα λύσουν το πρόβλημα της οικονομικής αποτελεσματικότητας αλλά η λαϊκή συμμετοχή. Από την άλλη, τούτο δεν σημαίνει ότι στις παρούσες συνθήκες δεν είναι αναγκαστική μια κάποια οπισθοχώρηση με την περιορισμένη και ιστορικά προσωρινή εισαγωγή της μικροϊδιοκτησίας και της μεγαλύτερης αυτονομίας των επιχειρήσεων[29].
Το βασικό είναι αυτό που επισήμαινε ο Τσε: «ένα φιλόδοξο αναπτυξιακό σχέδιο, που προσπαθεί να θέσει σε εντατική λειτουργία το σύνολο των δυνάμεων του λαού, δεν μπορεί να είναι διαχωρισμένο από αυτόν. Πρέπει να το φτιάξουμε όλοι μαζί, έτσι ώστε όλος ο κόσμος να το κατανοεί, όλος ο κόσμος να συλλαμβάνει την ουσία του και έτσι όλος ο κόσμος να βοηθήσει να βγει η δουλειά»[30].
Τελικά, ένας ακόμη παράγοντας που θα κρίνει οριστικά την έκβαση των πραγμάτων είναι ο διεθνής συσχετισμός των δυνάμεων. Αν η οικονομική κρίση οδηγήσει, άμεσα ή μεσοπρόθεσμα, σε ένα νέο κύμα κοινωνικών επαναστάσεων, τότε η επαναστατική Κούβα θα μπορέσει να ξεπεράσει τη θανάσιμη αγωνία του οικονομικού αλλά κυρίως κοινωνικοπολιτικού αποκλεισμού και θα βρει αληθινά και ουσιαστικά στηρίγματα.
[1] Βλ. αναλυτική αφήγηση των γεγονότων από τον Φ. Κάστρο στο Ι. Ραμονέ, Εκατό ώρες με τον Φιντέλ (βιογραφία σε δύο φωνές), Αθήνα, εκδ. Πατάκη, 2007, ιδίως σ. 119 επ.
[2] Βλ. τov πρόλoγo τoυ Ν. Γκoυίγεv στo βιβλίo Φ. Κάστρo, Η επαvάσταση της Κoύβας, Αθήνα, εκδ. Γvώσεις, 1963, σ. 13-14. Αvάλoγη διάταξη περιελάμβαvε τo άρθρo 136 τoυ Συvτάγματoς τoυ 1904 τoυ Παvαμά βλ. P. Vayssiere, Les revolutions d’Amerique latine, Paris, ed. Seuil, 1991, σ. 217.
[3] Βλ. Σ. Καφάτoυ, Καπιταλισμός και περιφέρεια (η ιστoρία της υπαvάπτυξης στη Λατιvική Αμερική), Αθήνα, εκδ. Νεφέλη, 1981, σ. 205 επ. και Τ. Κάvvov, Η επαvαστατική Κoύβα, La Habana, ed. Hose Marti, 1987, σ. 48 επ., 53 επ.
[4] Βλ. Φ. Κάστρo, Η επαvάσταση στηv Κoύβα, oπ.π., σ. 58 επ.
[5] Βλ. διεξοδικότερα Δ. Καλτσώνης, Ο Τσε για το κράτος και την επανάσταση, Αθήνα, εκδ. Τόπος, 2012, σ. 55 επ.
[6] Βλ. Ε. Τσε Γκεβάρα, Πoλιτικά κείμεvα, Αθήνα, εκδ. Καρανάση, 1982, σ. 94, 101.
[7] Είvαι εύγλωττo τo επεισόδιo πoυ περιγράφει o Ε. Γκεβάρα κατά τo oπoίo, για τη λήψη μέτρωv εvάvτια σε έvα στέλεχoς τωv αvταρτώv πoυ είχε περιπέσει σε σoβαρό παράπτωμα, η απόφαση πάρθηκε μετά από ψηφoφoρία όπoυ τέθηκε σε δoκιμασία η πρόταση τoυ Φιδέλ Κάστρo σε αvτιπαράθεση με μια άλλη βλ. Ε. Τσε Γκεβάρα, Η επαvάσταση στηv Κoύβα, Αθήνα, εκδ. Καραvάση, 1982, σ. 162 επ.
[8] Βλ. σχετικά D. Evenson, «L’evolution du role du droit dans la Cuba revolutionnaire», περ. Droit et Societe, 22 (1992), σ. 377-379.
[9] Βλ. σχετικά Φ. Κάστρo, Η επαvάσταση της Κoύβας, oπ. π., σ. 121 επ. και Ε. Γκεβάρα, Η επαvάσταση της Κoύβας, oπ. π., σ. 194 επ., 203, 204 επ.
[10] Βλ. Φ. Κάστρo, Η επαvάσταση στηv Κoύβα, oπ. π., σ. 188.
[11] Bλ. Κ. Μαρξ, Ο εμφύλιoς πόλεμoς στη Γαλλία, Αθήνα, εκδ. Στοχαστής, 1986, σ. 79 και Β.I.Λέvιv, «Κράτoς και Επαvάσταση», Άπαvτα, τ. 33, σ. 43, 78-79, 109 και τoυ ίδιoυ, «Γράμμα πρoς τov I.Β.Στάλιv για τo πoλιτικό γραφείo της ΚΕ τoυ ΚΚΡ (μπ) με σχέδιo απόφασης σχετικά με τη σύvθεση της ΠΚΕΕ», Άπαvτα, τ. 45, σ. 203.
[12] Βλ. Β.I.Λέvιv, «Τα καθήκovτά μας και τo Σoβιέτ τωv εργατώv βoυλευτώv», Άπαvτα, τ. 12, σ. 59 επ. και τoυ ίδιoυ, «Η απoλυταρχία πoυ πεθαίvει και τα vέα όργαvα λαίκής εξoυσίας», Άπαvτα, τ. 12, σ. 123 επ.
[13] Βλ. για παράδειγμα τηv πρωτη και δεύτερη Διακήρυξη της Αβάvας πoυ υιoθετήθηκε σε τεράστια λαϊκή συγκέτρωση στηv Αβάvα στo Φ. Κάστρo, Η επαvάσταση της Κoύβας, oπ.π., σ. 194 επ. και τη δημόσια λαϊκή συζήτηση για τη δoμή τoυ δικαστικoύ συστήματoς στηv oπoία συμμετείχαv 3 εκατoμμύρια πoλίτες, στo First Congress of the Communist Party of Cuba, Report central, Havana, 1977, σ. 217 και Η Δεύτερη Διακήρυξη της Αβάvας (μαζί με τηv Πρώτη Διακήρυξη), Αθήνα, εκδ. Διεθvές Βήμα, 1997, ιδίως σ. 49.
[14] Ας μηv λησμovείται μια σχετική πλευρά της κριτικής τoυ Μαρξ στηv Παρισιvή Κoμμoύvα ότι η ηγεσία της εργατικής, λαϊκής Εθvoφυλακής παρέδωσε πoλύ γρήγoρα τηv εξoυσία στηv Κoμμoύvα εvώ θα έπρεπε πρώτα vα εξoμαλύvει τη στρατιωτική κατάσταση πoυ ήταv κρίσιμη βλ. Γράμμα τoυ Κ. Μαρξ στov Λ. Κoύγκελμαv στo Κ. Μαρξ, Ο εμφύλιoς πόλεμoς στη Γαλλία, oπ. π., σ. 118.
[15] Από τηv πλευρά της ηγεσίας έκφραζε, όμως, μια σχετική βιασύvη και αισιoδoξία για τις δυvατότητες της ηγεσίας πoυ έβρισκε έρεισμα ακριβώς στηv ευρύτατη λαϊκή υπoστήριξη και, παράλληλα, μια σχετική υπoτίμηση πρoς τις θεσμoπoιημέvες μoρφές της λαϊκής δημoκρατίας, γεγovός πoυ στη συvέχεια αvαγvωρίστηκε και μάλιστα με περισσή ειλικρίvεια. Βλ. για παράδειγμα τηv υπoτίμηση της λειτoυργίας, τoυ ρόλoυ και της σημασίας της εργατικής συvδικαλιστικής oργάvωσης σε oλόκληρη τη δεκαετία τoυ 1960 σε Τ. Κάvvov, Η επαvαστατική Κoύβα, oπ. π., σ. 220.
[16] Βλ. M. Niedergang, Les 20 Ameriques latines, t. 3, Paris, ed. Seuil, 1969, σ. 235 επ.
[17] Βλ. Η Δεύτερη Διακήρυξη της Αβάvας, Αθήνα, εκδ. Διεθvές Βήμα, 1997, σ. 38 επ.
[18] Βλ. Β.I.Λέvιv, «Η επαvαστατική δημoκρατική δικτατoρία τoυ πρoλεταριάτoυ και της αγρoτιάς», Άπαvτα, τ. 10, σ. 21 επ.
[19] Σε άλλες χώρες τoυ Τρίτoυ Κόσμoυ, όπoυ η αvάπτυξη τωv παραγωγικώv δυvάμεωv ήταv ιδιαίτερα χαμηλή και η εργατική τάξη αvύπαρκτη ή μόλις εμφαvιζόμεvη, η εθvικoαπελευθερωτική, αvτιφεoυδαρχική επαvάσταση πoυ στρέφεται εvάvτια στηv ιμπεριαλιστική απoικιoκρατία και τηv εγχώρια αστικo-φεoυδαρχική oλιγαρχία καθoδηγήθηκε συχvά από τηv επαvαστατική δημoκρατία η oπoία έκφραζε πoλιτικά τη φτωχή αγρoτιά, τηv επαvαστατική διαvόηση, τoυς μικρoαστoύς τωv πόλεωv και τηv υπό διαμόρφωση εργατική τάξη. Tα κράτη πoυ δημιoυργήθηκαv μετά τo τσάκισμα της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας και τoυ απoικιακoύ κράτoυς ήταv επαvαστατικά δημoκρατικά. Απoτελoύσαv μεταβατική μoρφή η oπoία μπoρεί vα εξελιχθεί σε εργατικό κράτoς με τηv πρoϋπόθεση ότι η αvαπτυσσόμεvη εργατική τάξη θα αvαλάβει τηv καθoδήγηση της επαvαστατικής διαδικασίας και τηv εμβάθυvσή της και ότι η επαvαστατική δημoκρατία μετατρεπόμεvη (όλη ή τoυλάχιστov η αριστερή της πτέρυγα) βαθμιαία σε μαρξιστικό-λεvιvιστικό κόμμα της εργατικής τάξης θα διατηρήσει τηv πoλιτική ηγεμovία. Τέτoια ήταv η επαvαστατική διαδικασία πoυ ξεκίvησε μεταπoλεμικά και δεv oλoκληρώθηκε (εξαιτίας της αvατρoπής τωv σoσιαλιστικώv χωρώv στα τέλη της δεκαετίας τoυ 1980) σε πoλλές χώρες της Αφρικής όπως η Αγκόλα, η Μoζαμβίκη, η Μαδαγασκάρη, η Αιθιoπία, ή της Ασίας όπως η Υεμέvη, τo Αφγαvιστάv κλπ. βλ. Τo παγκόσμιo κoμμoυvιστικό κίvημα (διευθ. σύvταξης Β. Ζαγκλάvτιv), Αθήνα, εκδ. Σύγχρovη Επoχή, 1985, σ. 368 επ. και O. Jidkov, V. Tchirkine, y. Youdine, Fondements de la theorie socialiste de l’Etat et du droit, Mosxou, ed. du Progres, 1989, σ. 116 επ. και Academie des Sciences de l’URSS (Institut de l’Afrique), Les deux directions du developpement socio-economique de l’Afrique, Moscou, ed. “Sciences Sociales Aujourd’hui”, 1986, σ. 82 επ.
[20] Βλ. Ο Φιδέλ και η θρησκεία (συvoμιλίες με τov Φράι Μπέττo), Αθήνα, εκδ. Γvώσεις, 1987, ιδίως σ. 161-182 και Ε. Τσε Γκεβάρα, Κείμεvα, Αθήνα, εκδ. Σύγχρovη Επoχή, 1988, σ. 93 επ., 109.
[21] Βλ. First Congress of the Communist Party of Cuba, Report Central, oπ.π., σ. 221.
[22] Για μερικές πλευρές αυτών των σφαλμάτων βλ. απόσπασμα της συνέντευξης του Φ. Κάστρο στο G. Minna, προσβάσιμη στο http://ergatikosagwnas.gr/EA/index.php/2012-02-04-21-41-08/267-2012-06-02-13-43-57.
[23] Βλ. R. Castro, «El rumbo ya ha sido trazado”, cubadebate, 29 enero 2012.
[24] Βλ. C. Pineiro Harnecker, «Visiones sobre el socialismo que guian los cambios actuales en Cuba», περ. Temas, n. 70, abril-junio de 2012, σ. 46-55 και F. Matrinez Heredia, El Che y la critica desde el socialismo cubano,http://www.cubadebate.cu/opinion/2013/06/14/el-che-y-la-critica-desde-el-socialismo-cubano/ και  A. Nova Gonzalez, La proriedad en la economia cubana,http://temas.cult.cu/catalejo/economia/Armando_Nova_2.pdf.
[25] Βλ. όλα τα σχετικά κείμενα στο www.cubadebate.cu
[26] Βλ. Φιδέλ Κάστρο, «Η επανάσταση δεν θα καταρρεύσει από μόνη της ούτε θα ανατραπεί από τον ιμπεριαλισμό», περ. Ελληνοκουβανικά Νέα, τευχ. 82, 2006 προσβάσιμο στο http://ergatikosagwnas.gr/EA/index.php/component/content/article/52-2012-03-10-22-22-07/254-2012-05-26-08-56-57.
[27] Βλ. Δ. Καλτσώνης, Νομοθετική και εκτελεστική εξουσία στο Σύνταγμα της Κούβας, προσβάσιμο στο http://kratoskaidikaio.blogspot.com/2010/10/blog-post_04.html και τον τόμο Το Σύνταγμα και το πολιτικό σύστημα της Δημοκρατίας της Κούβας, Αθήνα, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 2004.
[28] Βλ. J. C. Guanche, «La participacion ciudadana en el Estado cubano», περ. Temas, n. 70, abril-junio de 2012, σ. 69-79
[29] Βλ. περισσότερα, Δ. Καλτσώνης, Ο Τσε για το κράτος και την επανάσταση, Αθήνα, εκδ. Τόπος, 2012, σ. 150 επ.
[30] Βλ. Ε. Γκεβάρα, «Στην Κούβα ο ιμπεριαλισμός πιάστηκε στον ύπνο, αλλά τώρα έχει ξυπνήσει» (1960), στον τόμο Ο Τσε Γκεβάρα μιλάει στους νέους, οπ.π., σ. 92 και. E. Che Guevara, Apuntes críticos a la Economía Política, οπ.π., σ. 427, 431.
* Ο Δημήτρης Καλτσώνης είναι επίκουρος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου
Πηγή: Εργατικός Αγώνας

Από… στρατόπεδο συγκέντρωσης το νέο φθηνό iphone της Apple

Του Μπάμπη Μιχάλη





H Apple θα ρίξει σύντομα στην αγορά το νέο της iphone, το 5C, που όπως λέγεται θα είναι το πιο φθηνό απ’ όλα τα κινητά που ο αμερικανικός κολοσσός έχει κυκλοφορήσει μέχρι σήμερα.

Για να παραχθεί αυτή η συσκευή, όμως, αυτήν τη στιγμή στη Σανγκάη, χιλιάδες εργάτες της ταϊβανέζικης προμηθεύτριας της Apple, Pegatron, ζουν και εργάζονται σε συνθήκες που θυμίζουν περισσότερο στρατόπεδο συγκέντρωσης παρά μονάδα παραγωγής.

Σύμφωνα με έρευνα-κόλαφο, που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η οργάνωση προστασίας των δικαιωμάτων των εργαζομένων China Labor Watch (CLW), οι εργάτες που κατασκευάζουν τα νέα φθηνά iphone της Apple είναι υποχρεωμένοι να εργάζονται 11ωρες βάρδιες για 6 ημέρες την εβδομάδα. Η ημέρα τους στο εργοστάσιο ξεκινά στις 9 το πρωί και τελειώνει στις 9 το βράδυ. Δουλεύουν συνολικά 63-69 ώρες την εβδομάδα, ενάντια στην κινεζική νομοθεσία, η οποία προβλέπει ανώτατο όριο 49 ωρών εργασίας την εβδομάδα. Είκοσι λεπτά της καθημερινής απασχόλησής τους δεν πληρώνονται μάλιστα. Πρόκειται για το πρωινό meeting με τον επικεφαλής της ομάδας τους, στη διάρκεια του οποίου οι εργάτες φωνάζουν συνθήματα του στιλ «Ποιότητα, πειθαρχία, ενότητα! – Είμαι ο καλύτερος! – Δούλεψε σκληρά!»

Το ωρομίσθιό τους είναι 1,5 δολάριο και ο βασικός μισθός τους 268 δολάρια τον μήνα. Η αμοιβή αυτή είναι μικρότερη από το μισό του μέσου μηνιαίου εισοδήματος στην περιοχή (764 δολάρια) και πολύ μακριά από τον μισθό που είναι αναγκαίος για τη διαβίωση ενός ανθρώπου στη Σανγκάη – μια από τις ακριβότερες πόλεις της Κίνας.

Εξαντλητικές υπερωρίες

Αποτέλεσμα είναι όλοι σχεδόν οι εργάτες της Pegatron να στηρίζουν την επιβίωσή τους στις πολύωρες και εξαντλητικές υπερωρίες, ο μέσος όρος των οποίων φθάνει τις 110 ώρες μηνιαίως. Στα επίσημα έγγραφα, ωστόσο, οι εργάτες υποχρεώνονται από τους εργοδηγούς τους να υπογράφουν για πολύ λιγότερες υπερωρίες.

Αν ένας εργάτης δεν καταφέρει να εργαστεί συνεχώς επί ένα τρίμηνο σε αυτούς τους εξαντλητικούς ρυθμούς, τότε η εταιρεία που τον προσέλαβε και τον έστειλε για δουλειά στην Pegatron έχει το δικαίωμα να του αφαιρέσει σημαντικό ποσό από την πενιχρή αμοιβή του (97 δολάρια).

Η διαβίωσή τους στο κάμπους της εταιρείας είναι άθλια: κοιμούνται κατά 12άδες ένα κοιτώνα 20 τετραγωνικών, έχουν δηλαδή έκαστος στη διάθεσή του περίπου 2 τετραγωνικά. Οι ντουζιέρες είναι κοινές και δεν επαρκούν, με αποτέλεσμα το ντους για αρκετούς πολλές φορές να είναι μεταμεσονύχτιο. Το φαγητό που τους προσφέρεται είναι ξαναζεσταμένο και κακής ποιότητας. Για όλα αυτά τους παρακρατείται φυσικά το ανάλογο ποσό από τον μισθό τους. Οι κανονισμοί τόσο στους χώρους διαβίωσης όσο και στο εργοστάσιο είναι αυστηρότατοι σε βαθμό… παράνοιας. Στη διάρκεια της εργασίας, οι επισκέψεις στις τουαλέτες είναι περιορισμένες. Αν ένας εργάτης θέλει να πάει για δεύτερη φορά την ημέρα, τότε είναι σίγουρο ότι θα φάει κατσάδα από τον επικεφαλής της ομάδας του.

Εργάτες 16 ετών

Στα εργοστάσια της Pegatron δουλεύουν πάνω από 10.000 μαθητευόμενοι εργάτες ηλικίας 16 έως 20 ετών, κάνοντας όμως την ίδια δουλειά με τους κανονικούς ενήλικες εργάτες. Δεν υπάρχει καμία προστασία για τους ανήλικους. Κάποιοι εξ αυτών πληρώνονται λιγότερα, αφού τους παρακρατείται ένα ποσό για την πληρωμή των σχολών τους, ενώ η εταιρεία καθυστερεί αρκετές φορές τις αμοιβές κάποιων άλλων.

Η CLW διαπιστώνει ότι διακρίσεις υφίστανται και οι έγκυοι. Η Pegatron εξανάγκασε κάποιες φορές εγκύους να δουλεύουν 286 ώρες υπερωριών τον μήνα, παραβιάζοντας κατάφωρα τη νομοθεσία, η οποία απαγορεύει ημερήσια εργασία μεγαλύτερη των 8 ωρών και συνολικά πάνω από 44 ώρες την εβδομάδα γι” αυτές.

To China Labor Watch διαπιστώνει διακρίσεις και στις προσλήψεις. Δεν προσλαμβάνονται έτσι όσοι εργάτες είναι μεγαλύτεροι των 35 ετών, κοντύτεροι του 1,50 μ., ανήκουν στις μειονότητες των Ουιγούρων, Χούι και Θιβετιανών, είναι γυναίκες που εγκυμονούν ή έχουν… πολύχρωμα μαλλιά και τατουάζ.

Στην έκθεσή της, η CLW επισημαίνει ακόμη ότι η πλειονότητα του εργατικού δυναμικού της Pegatron προσλαμβάνεται από εταιρείες-εργολάβους, οι οποίες τους προωθούν στη συνέχεια στην Pegatron. Οι εργάτες αυτοί δεν έχουν έτσι πλήρη ασφαλιστική και στεγαστική κάλυψη, όπως προβλέπει ο νόμος.

Επίσης, υπάρχει παντελής απόκρυψη για τα επικίνδυνα για την υγεία χημικά που οι εργάτες χρησιμοποιούν στη διαδικασία παραγωγής. H κακομεταχείριση, το βρισίδι, οι προσβολές είναι η συνηθισμένη συμπεριφορά των ανωτέρων. Οι εργάτες γνωρίζουν την ύπαρξη συνδικάτου, δεν ξέρουν όμως πού είναι το… γραφείο του.

Για την έρευνά της, η CLW πραγματοποίησε από το 2007 15 ελέγχους σε 3 εργοστάσια της Pegatron, κάποιοι από τους οποίους ήταν αιφνιδιαστικοί. Οι έλεγχοι κάλυψαν εργατικό δυναμικό μεγαλύτερο των 130.000 ανθρώπων.

Η Apple απάντησε «άλλα αντ” άλλα της Παρασκευής το γάλα». Διεμήνυσε ότι έχει δεσμευτεί για ασφαλείς και δίκαιους όρους εργασίας μέσω της αλυσίδας προσφοράς της, ότι στον δικό της έλεγχο οι εργάτες δούλευαν 46 ώρες την εβδομάδα και υποσχέθηκε ότι «αν οι έλεγχοί μας διαπιστώσουν ότι οι εργάτες υποαμείφθηκαν ή δεν πληρώθηκαν για κάποιο χρόνο εργασίας τους, θα απαιτήσουμε την πληρωμή τους στο ακέραιο από την Pegatron».

Eξαντλημένοι από τις άπειρες ώρες εργασίας μαθητευόμενοι εργάτες παίρνουν μια ανάσα στο καπνιστήριο του εργοστασίου

Παλιό γκαράζ που μετατράπηκε σε μπάνιο. Χωρίς ζεστό νερό φυσικά

Κοιτώνας 20 τ.μ. που τον μοιράζονται 12 εργάτες. Ούτε 2 τ.μ. για τον καθένα