Το Νομοσχέδιο Τύπου Γ: ελληνικό Γκουαντάναμο ή σωφρονισμός;

Οι στόχοι της κυβέρνησης, η απεργία πείνας των 

κρατουμένων, οι αντιδράσεις των ειδικών

Γράφει: Μαριάνθη Πελεβάνη - Kοινωνία + Κινήματα - 29/06/2014

Απεργία πείνας έχουν κηρύξει από την περασμένη Δευτέρα,  

χιλιάδες κρατούμενοι σε όλη τη χώρα, διεκδικώντας την απόσυρση 

του νομοσχεδίου για τις φυλακές τύπου Γ, το οποίο ήρθε από τα πρώτα 

στα θερινά τμήματα της – εσπευσμένα κλειστής – Βουλής. Μεταξύ άλλων,

 το νομοσχέδιο προβλέπει την ίδρυση σωφρονιστικών καταστημάτων – αλλά

 και τμημάτων στα υπάρχοντα – υψίστης ασφαλείας, τη δημιουργία 

ειδικών ομάδων της ΕΛ.ΑΣ., την αυστηροποίηση του νομοθετικού πλαισίου

 για τους όρους κράτησης, την εξάλειψη δικαιωμάτων, όπως οι άδειες,

 τα επισκεπτήρια, η εργασία, η επικοινωνία. Η κυβέρνηση δεν έχει δώσει

 ακόμη εξηγήσεις, τα «επίσημα» ΜΜΕ φαίνεται πως δεν το έχουν πάρει είδηση

(;), οι ειδικοί, νομικοί και εγκληματολόγοι, προβληματίζονται ή και εγείρονται, 

ενώ πρωτοβουλίες ομάδων και κινήσεων, στο δρόμο αλλά και στο 

διαδίκτυο, αναλαμβάνουν δράση. Ελληνικό Γκουαντάναμο, όπως 

υποστηρίζει ο δικηγόρος Δημήτρης Κατσαρής; Μετριοπαθής περιορισμός 

που μπορεί, με σχέδιο, να βοηθήσει στην κοινωνική επανένταξη, 

όπως υποστηρίζει η εγκληματολόγος Έφη Λαμπροπούλου; Φυλακή μέσα στη φυλακή, όπως λένε οι κρατούμενοι;

«Από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 παρατηρούνται στην Ελλάδα πολύ 

έντονες αλλαγές στις μεθόδους, μορφές και οργάνωση της εγκληματικής 

δράσης, καθώς και στη σύνθεση του πληθυσμού των καταδίκων, ως έκφραση

 της παγκοσμιοποίησης και των οικονομικο-πολιτικών ανακατατάξεων 

στο περιβάλλον της χώρας. Εκτός από την αύξηση της κοινής εγκληματικότητας, αδικήματα, όπως ένοπλες ληστείες και απαγωγές ή ξεκαθαρίσματα λογαριασμών με δολοφονίες, εκτεταμένο εμπόριο πορνείας, ναρκωτικών, ανήκουστα στους πολίτες μέχρι τότε, έγιναν συνηθισμένα».

«Οι θεαματικές αποδράσεις του Βασίλη Παλαιοκώστα και Αλκέτ Ριζάι το 2006

 και το 2009, και τελευταία η εξαφάνισή του Χριστόδουλου Ξηρού ο 

οποίος παραβίασε την άδειά τον Φεβρουάριο 2014 προκάλεσαν την αγανάκτη

ση της κοινής γνώμης. Ήταν επομένως θέμα χρόνου  να εισαχθoύν 

σχετικές ρυθμίσεις, όπως σε άλλες χώρες, και στην ελληνική έννομη τάξη» μας

 λέει η Έφη Λαμπροπούλου, Καθ. Εγκληματολογίας στο 

Πάντειο Πανεπιστήμιο.

«Εδώ και καιρό υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στις φυλακές. Η κατάσταση 

και η διαβίωση στις φυλακές είναι τραγικές. Αυτό έπρεπε και πρέπει να μπει 

στην πολιτική ατζέντα. Για τον υπερπληθυσμό δεν φταίνε οι κρατούμενοι, ζουν 

σαν τις κατσαρίδες, αντί λοιπόν να δούμε την αναμόρφωση, τα δικαιώματα 

των κρατουμένων και την ανθρώπινη διαβίωσή τους, όχι μόνο χειροτερεύουν

 τις συνθήκες αλλά δημιουργούν λευκά κελιά. Και αυτό είναι το ζητούμενο

 του νομοσχεδίου» υποστηρίζει ο δικηγόρος και μέλος της «Δράσης 

ενάντια στο ελληνικό Γκουαντάναμο», Δημήτρης Κατσαρής.

Φυλακές Γ’ Τύπου

Οι φυλακές υψίστης ασφαλείας τύπου Γ’ θα φιλοξενούν κρατούμενους που 

έχουν καταδικαστεί ή κατηγορούνται με βάση τον τρομονόμο (άρθρο 187Α 

του Ποινικού Κώδικα), εσχάτη προδοσία, ανθρωποκτονία χωρίς ελαφρυντικά

 και εκβίαση και ληστεία στο πλαίσιο εγκληματικής οργάνωσης, οι οποίοι δεν

 θα αποφυλακίζονται πριν εκτίσουν 20 χρόνια, ούτε θα παίρνουν άδεια, ενώ

 θα είναι περιορισμένη και η τηλεφωνική επικοινωνία και τα επισκεπτήρια. 

Στις φυλακές τύπου Γ’ θα μεταφέρονται επίσης οι κρατούμενοι 

που χαρακτηρίζονται ιδιαίτερα επικίνδυνοι για τη δημόσια ασφάλεια και 

έχουν καταδικαστεί σε τουλάχιστον 10 χρόνια κάθειρξη, καθώς και

 οι κρατούμενοι, οι οποίοι κρίνονται επικίνδυνοι για την ασφάλεια στις 

φυλακές τύπου Α’ και Β’.

Οι πρώτες φυλακές υψίστης ασφαλείς θα λειτουργήσουν στο Δομοκό. Για 

την ακρίβεια, θα μετατραπεί μια πτέρυγα σε τμήμα τύπου Γ’ και θα 

μεταφερθούν εκεί οι κρατούμενοι που ορίζονται από το νέο νόμο.

«Πρόκειται για μια ακροδεξιά, φασιστική αντίληψη που στέλνει μήνυμα

 και αφορά το σύνολο της κοινωνίας. Στην αιχμή βρίσκονται οι 

υποθέσεις τρομοκρατίας, στην ουσία αυτούς θέλει να πολεμήσει, εκεί στοχεύει.

 Τα υπόλοιπα είναι τυρί στη φάκα. Οι νομικοί επιστήμονες είναι και οφείλουν

 να είναι αντίθετοι στους τρομονόμους. Ενώ, όμως, μιλούσαμε για

 την αντισυνταγματικότητα του τρομονόμου, αυτό τώρα ξεπεράστηκε και 

μιλάμε για διακρίσεις. Διαχωρισμός ήδη υπάρχει στο σωφρονιστικό πλαίσιο 

αλλά δεν εφαρμόζεται λόγω υπερπληθυσμού. Ο τρόπος έκτισης είναι το θέμα

 και όχι η διαβίωση των κρατουμένων και η ασφάλεια των πολιτών. Για

 τη διαβίωση προβλέπεται μόνο αυστηροποίηση. Κι ας το περνάνε 

έτσι επικοινωνιακά. Η στόχευση είναι πολιτική. Για ένα γκαζάκι θα 

εκτίεις τουλάχιστον 20ετή ποινή» ισχυρίζεται ο Δημήτρης Κατσαρής και 

εξηγεί περαιτέρω:

«Στις άδειες η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό επιστροφής 

κρατουμένων, στην Ευρώπη (97,4%). Οι άδειες είναι θεσμοθετημένες στο

 πλαίσιο του σωφρονισμού. Αντί να συζητούμε το δικαίωμα της συζυγικής

 επαφής στους κρατούμενους – όπως ισχύει σε όλες τις χώρες της Ευρώπης

 – καταργούνται οι άδειες, η εργασία, τα μαθήματα, κόβονται όλα

 τα δικαιώματα. Σύμφωνα με τις διατάξεις του νομοσχεδίου, λοιπόν,  ο

 Βασίλης Παπαγεωργόπουλος, για παράδειγμα, ο οποίος είναι 

καταδικασμένος ισόβια για οικονομικό έγκλημα θα βγει νωρίτερα από έναν 

που καταδικάστηκε σε 20 χρόνια για τρομοκρατία ή που έχει διωχθεί με τον 

187Α για γκαζάκι. Επίσης, δεν υπάρχουν προβλέψεις για νέα καταστήματα, 

στα ίδια σαθρά κτίρια θα βαφτίσουν πτέρυγες σε τύπου Γ. Πολύ 

σημαντικό στοιχείο είναι η ίδρυση εξωτερικής φρουράς φύλαξης, η 

οποία ανατίθεται στην ελληνική αστυνομία. Η φύλαξη θα γίνεται από 

ειδικές υπηρεσίες της αστυνομίας που υπάγονται στην αστυνομική διεύθυνση 

και όχι στο υπουργείο ενώ δεν υπάρχει διάταξη για τους όρους φύλαξης.

 Οι κανονισμοί επιχειρήσεων τακτικής και δράσης στην περιφέρεια θα 

είναι απόρρητοι. Οι αστυνομικοί αυτοί θα οπλοφορούν διαρκώς. Το 

νομοσχέδιο αλλάζει και εξαιρεί ασαφώς τη χρήση πολυβόλων 

όπλων, επιτρέπονται δηλαδή και παράνομα έως τώρα όπλα. Επιπλέον,

 η περίμετρος φύλαξης αποφασίζεται από τον αρχηγό της ελληνικής

 αστυνομίας, χωρίς να ορίζονται κριτήρια. Δηλαδή στον Κορυδαλλό μπορεί

 να αποφασίσει όλη την Αθήνα; Παράλληλα, νομοθετείται ο χαφιεδισμός, 

αφού όποιος δώσει πληροφορίες, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, 

απολύεται. Άλλο στοιχείο είναι ότι η απουσία δικηγόρου δεν εμποδίζει τη δίκη

 ενώ και η αίτηση προσφυγής σε β’ βαθμό κρίσης ισχύει μόνο σε βάρος 

του κατηγορούμενου. Αποφασίζει μόνο ο εισαγγελέας και 

την αντισυνταγματικότητα της διάταξης ο υπουργός».

Από τη δική της, διαφορετική, θέση και προσέγγιση η εγκληματολόγος 

Έφη Λαμπροπούλου, υποστηρίζει:

«Ενώ η ανάγκη διαχωρισμού των κρατουμένων ανάλογα με την επικινδυνότητα

, τη βαρύτητα, το είδος του αδικήματος, το ποινικό παρελθόν και τη δικαστική κατάσταση του κρατουμένου ήταν μέχρι πρόσφατα σταθερό σημείο κριτικής 

από ειδικούς, οργανώσεις και ΜΜΕ  προς το υπουργείο Δικαιοσύνης, τώρα οι 

ίδιες ομάδες αποδοκιμάζοντας το νομοσχέδιο φαίνεται να την παρακάμπτουν.

 Επίσης, η κοινωνική επανένταξη στον λόγο των προηγουμένων έχει χρησιμοποιηθεί επιλεκτικά, άλλοτε υποστηρίζεται ότι αποτελεί παρέμβαση στην 

προσωπικότητα του κρατουμένου, κι άλλοτε ότι αποτελεί υποχρέωση της πολιτείας και ευθύνη του κοινωνικού συνόλου. Ο διαχωρισμός των 

κρατουμένων είναι αναγκαίος και μάλιστα συγκεκριμένων κατηγοριών από τους

 υπόλοιπους. Για παράδειγμα, είναι σκόπιμο οι νέοι που κρατούνται για τρομοκρατία να είναι μαζί με βαρυποινίτες και μέλη συμμοριών, πώς θα εξυπηρετηθεί η κοινωνική τους επανένταξη; Για ποια επανένταξη μιλάμε στις περιπτώσεις π.χ. κρατουμένων για παράνομη διακίνηση ανθρώπων, 

εκτελεστών της νύχτας; Ο ελληνικός Σωφρονιστικός κώδικας και οι σχετικές διατάξεις του ΠΚ και του ΚΠΔ είναι πρότυπα επιείκειας και φιλελεύθερης μεταχείρισης. Επομένως, ένας μετριοπαθής περιορισμός επισκέψεων, επικοινωνίας, αδειών, δεν θα ήταν καταστροφικός για την «κοινωνική επανένταξη» των κρατουμένων (άρ. 1 [11, 12, 13] ν/σ)».

Συνεχίζοντας, όμως το συλλογισμό της, η Έφη Λαμπροπούλου, 

διερωτάται: «Υπάρχουν όμως ερωτήματα και υπερβολές, τόσο στο 

νομοσχέδιο όσο και στην κριτική («Γκουαντάναμο» κ.ά.). Μπορεί ο εισαγγελέας

 να εκτιμήσει με ασφάλεια και την προσωπικότητα/επικινδυνότητα του 

καταδίκου ή υποδίκου (άρ. 1[7ε] σ/ν), έχει τις γνώσεις και την ικανότητα; 

Μήπως η ύπαρξη των νέου τύπου φυλακών οδηγήσει σε αύξηση 

των επιβαλλόμενων μακροχρόνιων ποινών; Θα υπάρξουν δικλείδες ασφαλείας

; H ρύθμιση της απόλυσης υπό όρο (άρ. 3 ν/σ) είναι εξαιρετικά ατυχής, και

 κυρίως δεν έχει έδαφος εφαρμογής: είναι ελάχιστοι οι κρατούμενοι, εάν 

υπάρχουν κιόλας, που να μένουν 20 έτη στη φυλακή. Το ίδιο ατυχής είναι 

και η ρύθμιση για τη μη χορήγηση αδειών. Οι άδειες θα πρέπει να 

αποτελούν επιβράβευση του κρατουμένου και όχι να χορηγούν

ται αυτοματοποιημένα (άρ.1 [13]), ειδικά σε ορισμένες κατηγορίες καταδίκων. 

Από την άλλη πλευρά, η ημιελεύθερη διαβίωση δεν εφαρμόζεται μέχρι τώρα

 με εξαίρεση τις αγροτικές φυλακές, προς τι η ειδική ρύθμιση (άρ. 1[14]

 ν/σ); Δυστυχώς όμως υπάρχουν και άλλα θέματα για τα οποία δεν 

σημειώνεται καμία πρόοδος κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, και γι’ 

αυτό υπάρχει κίνδυνος να ανοίξει άλλη μια πληγή στο σωφρονιστικό σύστημα

 με τις φυλακές τύπου Γ. Κι αυτά είναι η έλλειψη στρατηγικού σχεδίου για

 τη διοίκηση του συστήματος των φυλακών, η έλλειψη 

αποτελεσματικού συστήματος εκθέσεων και εποπτείας και η 

ανεπαρκής διοίκηση του προσωπικού (CPT, επιτροπή του Συμβουλίου

 της Ευρώπης για την πρόληψη της ταπεινωτικής μεταχείρισης, 2006, 2012). 

Ο υφιστάμενος  υπερπληθυσμός και η σύνθεσή του ευνοεί τη βία, ενώ ο φόβος 

και αδυναμία του προσωπικού να αντιμετωπίσει τα προβλήματα, αυξάνει 

την ανασφάλεια και μειώνει την αυτοεκτίμησή του, επιδρώντας αρνητικά 

στις σχέσεις του με τους κρατούμενους».

Επιτροπή Αγώνα Φυλακών

«Απέναντι στο νομοσχέδιο που μας καταδικάζει να παραμείνουμε κρατούμενοι 

για μια ζωή δίχως δικαιώματα και ελπίδα, βάζουμε τα σώματα και την ψυχή 

μας ως ασπίδα. Είναι το μόνο που μας έχει απομείνει. Διεκδικούμε τα 

δικαιώματά μας και αγωνιζόμαστε να παραμείνουμε ΑΝΘΡΩΠΟΙ και 

όχι ανθρώπινες σκιές κλειδωμένες και ξεχασμένες στην απελπισία» 

«φωνάζουν» (αλλά ποιος ακούει) οι κρατούμενοι μεανακοίνωση της

 Επιτροπής Αγώνα Φυλακών και ζητούν «την απόσυρση του 

φασιστικού νομοσχεδίου για τις φυλακές τύπου Γ. Λέμε όχι στο 

ελληνικό Γκουαντάναμο, σε μια  φυλακή μέσα στη φυλακή, χωρίς άδειες, 

χωρίς επισκεπτήριο, χωρίς αύριο… Οι άδειες και αναστολές να 

αποτελούν αναφαίρετο δικαίωμα όλων των κρατουμένων. Η Ελλάδα είναι η 

μόνη χώρα που ο κρατούμενος δικάζεται και τιμωρείται κάθε μέρα. Ενώ ο 

νόμος λέει ότι ο καθένας που έχει συμπληρώσει το 1/5 και τα 3/5 της ποινής 

του μπορεί να πάρει άδεια και αναστολή, παρ’ όλ’ αυτά οι κρατούμενοι 

περνούν ξανά και ξανά από την ιερά εξέταση των εισαγγελέων οι οποίοι 

χωρίς κανένα λόγο ή ενεργό πειθαρχικό απορρίπτουν τις αιτήσεις τη μία μετά 

την άλλη. Έτσι δημιουργούν κρατούμενους χωρίς ελπίδα και αναπαράγουν 

την εγκληματικότητα. Να εφαρμοστεί η ισονομία για όλους».

Εν τω μεταξύ ο Τάσος Θεοφίλου μέσα από τις φυλακές Δομοκού 

τοποθετήθηκε για την τρέχουσα απεργία πείνας κρατουμένων σε όλες τις 

φυλακές της Ελλάδας και ενάντια στο νομοσχέδιο για τις φυλακές τύπου Γ΄:

βίντεο: https://www.youtube.com/watch?v=3wokyRlOhBw

Τάσος Θεοφίλου | Για την απεργία πείνας ενάντια στις φυλακές τύπου Γ'

Συμπέρασμα; Η Έφη Λαμπροπούλου καταλήγει τον προβληματισμό της 

με ερώτημα: «Οι πρόσφατοι θάνατοι του σωφρονιστικού υπαλλήλου 

Γεωργίου Τσιρώνη αφενός, και του κρατουμένου Ιλί Καρέλι αφετέρου, 

καθιστούν σαφές ότι η κατάσταση έχει αλλάξει δραματικά. Θα μπορέσουν τα

 νέου τύπου καταστήματα κράτησης να την αντιμετωπίσουν;».

Ενώ για τον Δημήτρη Κατσαρή «βρισκόμαστε μπροστά στην 

επιχείρηση δημιουργίας λευκών κελιών. Στόχος είναι οι ανυπάκουοι. 

Όποιος αντιστέκεται θα μπορούν να τον βαφτίζουν επικίνδυνο, τρομοκράτη και 

να τον στέλνουν για πάντα στις φυλακές τύπου Γ. Ανοίγει ο ασκός του Αιόλου».

βίντεο: https://www.youtube.com/watch?v=InXqFEK6I00

Standard Operating Procedure - Trailer

Αλλά αυτό είναι όλο

Ζῶ στὴ φεγγοβολὴ
ποὺ προχωράει
ὁλόγιομα τὰ χέρια μου
μὲ πόθους
κι ὁ κόσμος εἶναι ὄμορφος πολὺ
μοσκοβολάει.

Τὰ μάτια μου λιμπίστηκαν
τὰ δέντρα
τὰ δέντρα ποὺ γιόμισαν ἐλπίδες
καὶ ντύθηκαν τὴ πράσινη στολὴ
τὸ λιόχαρο δρομάκι προχωράει
σ᾿ ὁλόδροσο χαλὶ
κι ἀπ᾿ τὸ φεγγίτη μὲ καλεῖ
στὶς πράσινες νησίδες.

Κι οὔτε μυρίζομαι τὰ φάρμακα
τ᾿ ἀναρρωτήριο πιὰ δὲ βρωμάει
-θ᾿ ἀνοίξουν τὰ γαρούφαλα
ἡ ὥρα ἡ καλή-

Τί τάχα ἂν εἶσαι φυλακή;
Νὰ μὴ λυγᾶς!
αὐτὸ εἶν᾿ ὅλο.
Δὲν εἶναι ἄλλη συμβουλή.

(Ναζίμ Χικμέτ)

πηγή : Το Περιοδικό (http://www.toperiodiko.gr)