24 Φεβ 2017 - Ο οικονομολόγος Σπ. Στάλιας (ΕΠΑΜ) με τον Π. Ιωάννου

Ποια είναι η «Λευκή Βίβλος» που θα διαλύσει την Ευρώπη;

Αινιγματικές όσο και ανησυχητικές ήταν οι χθεσινές δηλώσεις του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, ο οποίος ούτε λίγο ούτε πολύ προετοίμασε τους Ευρωπαίους για κοσμοιστορικές
αλλαγές στη γηραιά ήπειρο.

Ευρισκόμενος στη βελγική πόλη Λουβέν λα Νεβ, παρουσίασε το σχέδιο για την Ευρώπη των «δύο ή περισσοτέρων ταχυτήτων», όπου οι χώρες-μέλη δεν είναι απαραίτητο να είναι ενωμένες με τους ίδιους κανόνες και θεσμούς.

«Είναι ξεπερασμένο να φανταζόμαστε ότι όλοι κάνουμε μαζί το ίδιο πράγμα. Θέλουμε να προχωρήσουμε ως «28»; Ή μήπως θα πρέπει εκείνοι που θέλουν να προχωρήσουν ταχύτερα να μπορούν να το κάνουν, χωρίς να επηρεάζουν τους άλλους; Τα κράτη της Ε.Ε. δεν θα πρέπει εφεξής να συμπορεύονται σ’ όλους τους δρόμους «.

Μίλησε μέχρι και για τη λεγόμενη «Λευκή Βίβλο», την κωδική ονομασία του σχεδίου που θα παρουσιάσουν οι Βρυξέλλες προκειμένου να διασπαστεί η Ευρώπη στις «χώρες του πυρήνα» και τις…»περιφερειακές», κάτι που θα συμβεί από την επόμενη βδομάδα.

Κλείνοντας ο Γιούνκερ σημείωσε με ακόμη πιο αινιγματικό τρόπο:

«Θα μπορούσαν να παραμένουν σε «τροχιά» συνδεδεμένες στην Ε.Ε. και η Βρετανία μετά το Brexit ή η Τουρκία ή άλλοι, που δεν το ξέρουν ακόμη».

el.gr

Ο πόλεμος κατά των μετρητών. Οδεύουμε προς έναν ολοκληρωτισμό; Τα κίνητρα και οι υποκινητές.

 

Υπάρχει ένας πόλεμος που βρίσκεται σε εξέλιξη. Πρόκειται για τον πόλεμο κατά των μετρητών. Διεξάγεται σε όλο τον κόσμο, ενώ στην χώρα μας έχει λάβει μια ιδιαίτερα επιθετική μορφή. Οι πολιτικοί μαζί με τους τραπεζίτες, υποστηρίζουν ότι αυτό θα κάνει πιο ασφαλή την κοινωνία μας. Όμως τίθεται το ερώτημα, μήπως πρόκειται για ακόμη μια προπαγάνδα; Μήπως αφορά στον απόλυτο έλεγχο των πολιτών και των χρημάτων τους από το κράτος και τις τράπεζες; Μπορεί η κατάργηση των μετρητών να σημαίνει κατάλυση της Δημοκρατίας και των προσωπικών μας ελευθεριών;

Όλο και περισσότεροι αναλυτές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου ότι η κατάργηση των μετρητών στη φυσική τους μορφή, μας οδηγεί σ΄έναν ολοκληρωτισμό όπου η ιδιωτικότητα και τα δικαιώματα των πολιτών θα περιοριστούν δραματικά και όλοι μας θα είμαστε ανυπεράσπιστοι, υπό τον έλεγχο και την παρακολούθηση του κράτους, των μυστικών υπηρεσιών, τον χρηματοπιστωτικό τομέα και τους συλλογείς προσωπικών δεδομένων από τον κλάδο της πληροφορικής.

Αυτό υποστηρίζει μεταξύ άλλων ο Νόρμπερτ Χέρινγκ (Norbert Häring), αρθρογράφος στη μεγαλύτερη οικονομική εφημερίδα της Γερμανίας, τη Handelsblatt, στο πιο πρόσφατο βιβλίο με τίτλο: «Η κατάργηση των μετρητών και οι συνέπειές της» που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Λιβάνη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα ακόμη βιβλίο του ιδίου, με τίτλο Okonomie 2.0 έγινε μπεστ σέλερ και βραβεύθηκε ως το καλύτερο οικονομικό βιβλίο για το 2007. Το 2014 ο κ. Χέρινγκ διακρίθηκε με το βραβείο Keynes-Gesellschaft για την οικονομική αρθρογραφία. Είναι συνιδρυτής του WorldEconomics Association του μεγαλύτερου συνδέσμου οικονομολόγων παγκοσμίως που αριθμεί 12.000 μέλη, ενώ μεγάλη επισκεψιμότητα έχει το δίγλωσσο (γερμανικά και αγγλικά) μπλογκ Nobert haring Gelt und mehr.

Η HuffPost Greece, μίλησε μαζί του για το θέμα αυτό και οι απόψεις του προβληματίζουν.

Μόνο τα μετρητά είναι αληθινά. 

«Μόνο τα μετρητά είναι αληθινά. Δεν πρόκειται για κάποιο απόφθεγμα των σοφών του παρελθόντος που αρνούνται να προσαρμοστούν στον σύγχρονο κόσμο καθώς τα μετρητά είναι χειροπιαστά και μετρήσιμα. Βοηθούν να κρατάμε κάθε έλεγχο στα έξοδά μας. Τα μετρητά είναι κανονικό χρήμα, υποστηριζόμενο από το κράτος. Αντίθετα από το λογιστικό χρήμα των τραπεζών κρύβεται μια υπόσχεση σε περιόδους ευνοϊκής οικονομικής συγκυρίας. Από τη χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία ξέσπασε το 2008 και έπειτα έχουμε αρχίσει και πάλι να το αντιλαμβανόμαστε…Με το χρήμα που διακινούν οι τράπεζες κερδισμένοι βγαίνουν μόνο οι τραπεζίτες» έτσι ξεκινάει το βιβλίου του και μας εισάγει όλους σε ένα εφιαλτικό σενάριο στο οποίο συμμετέχουμε, άβουλα, όλοι μας.

Όπως ο ίδιος εξηγεί, ένας τραπεζικός λογαριασμός στην ουσία δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια υπόσχεση για χρήμα. Όμως οι τράπεζες δημιουργώντας λογιστικό χρήμα έχουν απόλυτο έλεγχο στις συναλλαγές μας και μάλιστα έχουν και το δικαίωμα να αρνηθούν την όποια συναλλαγή εάν αυτές κρίνουν σκόπιμο.

Όσον αφορά στα επιχειρήματα κατά των μετρητών, αυτά έχουν να κάνουν με την καταπολέμηση του εγκλήματος, της τρομοκρατίας, της φοροδιαφυγής.

«Ο κίνδυνος της παράνομης χρηματοδότησης των κομμάτων δεν αναφέρεται τόσο συχνά, παρόλο που θα συνιστούσε ισχυρό επιχείρημα. Θα μπορούσε να εκληφθεί ότι παραπέμπει στον Γερμανό υπουργό Οικονομικών» γράφει ο Χέρινγκ στο βιβλίο του και υπενθυμίζει ότι ο κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε το 2000 αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τα αξιώματά του τόσο στο κόμμα όσο και στην κοινοβουλευτική ομάδα λόγω χρηματικής δωρεάς αξίας 100.000 μάρκων που έλαβε από έναν έμπορο όπλων και η οποία δεν καταχωρίστηκε σωστά στις οικονομικές καταστάσεις.

Ο κ. Χέρινγκ είναι «καταπέλτης». Υποστηρίζει πως το επιχείρημα ότι η παρακολούθηση των πληρωμών διευκολύνει την πάταξη της εγκληματικότητας είναι παρατραβηγμένο και παράλογο και δεν δικαιολογεί την κατάλυση του τελευταίου ψήγματος προσωπικού ελέγχουν των πληροφοριών και ατομικής ελευθερίας.

«Παραβλέπεται το γεγονός ότι οι μεγάλες πολυεθνικές “εξοικονομούν” δισεκατομμύρια σε φόρους νόμιμα, ημινόμιμα ή εντελώς παράνομα μέσω της μεταφοράς ηλεκτρονικού χρήματος. Οι εφοριακοί της δίωξης οικονομικού εγκλήματος που ερευνούν τέτοιου είδους πρακτικές κατηγορούνται ως τρελοί και απομακρύνονται από τις υπηρεσίες τους» γράφει στο βιβλίο «Η Κατάργηση των Μετρητών και οι συνέπειές της» και φέρνει ως παράδειγμα το περιστατικό ενός τέτοιου υπαλλήλου που κατηγόρησε μια τράπεζα για φοροδιαφυγή και τον έκλεισαν σε ψυχιατρείο.

Ο κ. Χέρινγκ δεν «μασάει» τα λόγια του και μιλά με στοιχεία για μεγάλες τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων της Deutsche Bank και της Commerzabank οι οποίες αναγκάστηκαν να πληρώσουν υπέρογκα πρόστιμα για χειραγώγηση της αγοράς και ξέπλυμα χρήματος. Κάποια από αυτές θεωρείται ως η κατεξοχήν τράπεζα των μεγάλων εμπόρων ναρκωτικών και όσων επιδίδονται σε ξέπλυμα «μαύρου» χρήματος.

Επίσης υπογραμμίζει πως «εάν εκλείψουν τα μετρητά αποφεύγονται οι μαζικές εκροές καταθέσεων σε περίπτωση που οι τράπεζες αντιμετωπίζουν δυσχέρειες, με αποτέλεσμα οι καταθέτες να παραιτούνται από τα χρήματά τους προκειμένου τα τραπεζικά ιδρύματα να διατηρήσουν τη ρευστότητά τους και τη φερεγγυότητά τους».

«Εάν λοιπόν είμαστε όλοι δέσμιοι είτε επειδή έχουν καταργηθεί τα μετρητά, είτε επειδή δεν μπορούμε πλέον να τα αποσύρουμε από την τράπεζα, η σταδιακή υφαρπαγή των μετρητών εξαιτίας των αρνητικών επιτοκίων γίνεται ανεμπόδιστα»

Κάνει αναφορά σε ένα από τους πρωτοστάτες της καταπολέμησης των μετρητών, τον πρώην επικεφαλής οικονομολόγο του ΔΝΤ, τον Κεν Ρόγκοφ (Ken Rogoff ). Ο Ρόγκοφ αλλά και η λογική πίσω από την κατάργηση των μετρητών βασίζεται στην πολιτική των αρνητικών επιτοκίων, το οποίο χαρακτηρίζεται ως ένα εργαλείο των κεντρικών τραπεζών για την αποκατάσταση της μακροοικονομικής σταθερότητας.

Εάν λοιπόν είμαστε όλοι δέσμιοι είτε επειδή έχουν καταργηθεί τα μετρητά, είτε επειδή δεν μπορούμε πλέον να τα αποσύρουμε από την τράπεζα, η σταδιακή υφαρπαγή των μετρητών εξαιτίας των αρνητικών επιτοκίων γίνεται ανεμπόδιστα, υποστηρίζει ο κ. Χέρινγκ επισημαίνοντας πως πρόκειται για μια νομισματική πολιτική υπέρ των πλουσίων, καθώς ωθεί προς τα άνω την αξία των μετοχών, των εταιρικών συμμετοχών και των ακινήτων που διακρατούν οι εύποροι.

Όσο υπάρχουν μετρητά σε φυσική μορφή και σε κυκλοφορία κανείς δεν πρόκειται να τα αφήσει σε τραπεζικούς λογαριασμούς με αρνητικά επιτόκια που χρόνο με τον χρόνο θα χάνουν την αρχική τους αξία. Ο εγκλωβισμός των αποταμιεύσεων σε τραπεζικούς λογαριασμούς με αρνητικά επιτόκια είναι καταλήστευση των αποταμιεύσεων των πολιτών από το κράτος και τις τράπεζες. Αυτό είναι γνωστό σε τράπεζες και κράτος και πρέπει οπωσδήποτε να αποτρέψουν την μόνη άμυνα που έχει ο κόσμος και δεν είναι άλλη από την μαζική απόσυρση των καταθέσεων (bank run).

Δεν είναι τυχαίο ότι οι πολέμιοι των μετρητών χρησιμοποιούν τον όρο «αποθησαυρισμός» (μια λέξη αρνητικά χρωματισμένη) όταν κάποιος φυλάει τα χρήματά του με τη μορφή μετρητών ή χρυσού. Ωστόσο, χρησιμοποιούν τον όρο «αποταμίευση» για όλους αυτούς που κάνουν μια εγγραφή στα ηλεκτρονικά βιβλία μιας εμπορικής τράπεζας.

Στην Ελλάδα πλέον δεν έχουμε αυτή την επιλογή. Δεν είναι τυχαίο ότι οι υποστηρικτές της κατάργησης των μετρητών, χρησιμοποιούν συγκεκριμένη φρασεολογία και κάθε μέσο πλύσης εγκεφάλου για να πείσουν τους πολίτες για τα «οφέλη» μια κοινωνίας χωρίς μετρητά. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πολέμιοι των μετρητών χρησιμοποιούν τον όρο «αποθησαυρισμός» (μια λέξη αρνητικά χρωματισμένη) όταν κάποιος φυλάει τα χρήματά του με τη μορφή μετρητών ή χρυσού. Ωστόσο, χρησιμοποιούν τον όρο «αποταμίευση» για όλους αυτούς που κάνουν μια εγγραφή στα ηλεκτρονικά βιβλία μιας εμπορικής τράπεζας.

Στη χώρα μας προσπαθούν να μας πείσουν για τα οφέλη των συναλλαγών χωρίς μετρητά, το αποδεικνύει άλλωστε ο βομβαρδισμός διαφημίσεων με τα χαρούμενα πρόσωπα που πλέουν σε πελάγη ευτυχίας γιατί πληρώνουν με κάρτα, καθώς χαρτονομίσματα και κέρματα τους είναι βάρος στην τσέπη και τους μπερδεύουν στην πληρωμή του λογαριασμού τους. Η ελληνική κυβέρνηση υπόσχεται μοριοδότηση με κλήρωση πλούσιων δώρων σε όσους κάνουν τις πληρωμές τους με κάρτες, ενώ παρανομεί με το να μη δέχεται «χτίσιμο» του αφορολόγητου με τις αποδείξεις που οι πολίτες συγκεντρώνουν από τις αγορές τους με πραγματικά χρήματα, τραπεζογραμμάτια με την υπογραφή του Μάριο Ντράγκι, του κεντρικού τραπεζίτη της ΕΕ.

«Το ανατριχιαστικό είναι πόσο φθηνά ξεπουλιούνται πολλοί άνθρωποι ως πρώτη ύλη, ενώ φροντίζουν και για τους υπόλοιπους να γίνεται όλο και πιο ακριβό, εάν όχι αδύνατον, αργά ή γρήγορα, να διατηρήσουν έστω και ένα ίχνος ιδιωτικότητας» γράφει ο Νόμπερτ Χέρινγκ στο βιβλίο «Η Κατάργηση των Μετρητών και οι Συνέπειες της. Οδεύοντας προς τον ολοκληρωτικό έλεγχο».

– Ρωτήσαμε τον κ. Χέρινγκ να μας πει με ποιο τρόπο οι πολίτες μπορούν να χάσουν τον έλεγχο των χρημάτων τους, των μετρητών τους.

– Εάν η χρήση των μετρητών, κοσμημάτων και άλλων περιουσιακών στοιχείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αποθηκευμένη αξία, περιορίζεται, δεν έχεις καμία άλλη επιλογή από το να αποθηκεύσεις τα χρήματά σου στην τράπεζα, το οποίο σημαίνει πως εξαρτάσαι από μια λογιστική εγγραφή στο σύστημα της τράπεζας. Οι τράπεζες συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα αναδιάρθρωσης, ειδικότερα στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία. Το παράδειγμα της Κύπρου είχε δείξει πόσο εύκολο είναι να αναδιαρθρώσεις μια τράπεζα απλά με το να μειωθούν ή να διαγραφούν αυτές οι λογιστικές εγγραφές στο σύστημα των τραπεζών. Σημειώνεται πως πλέον υπάρχει και ευρωπαϊκή νομοθεσία η οποία δίνει το δικαίωμα για κούρεμα των καταθέσεων των πολιτών».

– Ωστόσο οι πολίτες ακόμη μπορούν να έχουν χρήματα ή χρυσό, εκτός τραπεζικού συστήματος παρά τις προσπάθειες για το αντίθετο.

– Στην Ελλάδα πέρασαν νόμο που επιτρέπει σε επιθεωρητές να μπαίνουν στα σπίτια των πολιτών και να ψάχνουν για κρυμμένους «θησαυρούς», για χρήματα, ή άλλα αντικείμενα αξίας, που δεν έχουν δηλωθεί. Εάν βρουν κάτι, θα μπορούν βάσει νόμου να το κατάσχουν σε περίπτωση που δεν θα μπορεί ο πολίτης να αποδείξει πως το απέκτησε με νόμιμο τρόπο. Εννοείται πως το να αποδείξει κανείς το αντίθετο καθίσταται δύσκολο. Η κυβέρνηση της Ινδίας εξέδωσε μια παρόμοια νομοθεσία αμέσως μόλις απαγόρευσαν την κυκλοφορία δύο εκ των βασικών χαρτονομισμάτων τους. Αυτοί οι περιορισμοί φύλαξης περιουσιακών στοιχείων εκτός του τραπεζικού συστήματος είναι πολύ στενά συνδεδεμένοι με τους περιορισμούς στη χρήση μετρητών. Εξυπηρετούν τον ίδιο σκοπό.

– Δίνετε έμφαση στην υπόθεση ότι με την εξάλειψη των μετρητών ενθαρρύνεται η επιβολή αρνητικών επιτοκίων. Σε τι εξυπηρετεί αυτό και ποιον ωφελεί.

– Τα αρνητικά επιτόκια είναι μια ηπιότερη μορφή και πιο ομαλή μορφή απαλλοτρίωσης των χρημάτων των καταθετών εάν οι τράπεζες αντιμετωπίσουν θέμα αναδιάρθρωσης. Εάν, για παράδειγμα, κάθε χρόνο αφαιρείται το 5% των υποχρεώσεων προς τους αποταμιευτές – καταθέτες, τότε το εθνικό τραπεζικό σύστημα το οποίο αντιμετωπίζει πρόβλημα, θα μπορεί να γίνει και πάλι φερέγγυο και μάλιστα σε σύντονο χρονικό διάστημα.

– Επίσης υποστηρίζετε ότι σε μια κοινωνία χωρίς μετρητά όλοι οι πολίτες είναι εν δυνάμει θύματα ενός κουρέματος των καταθέσεων τους. Όσον αφορά την περίπτωση της Ελλάδας όπου ήδη τα χρήματά μας είναι δεσμευμένα τι μπορεί να συμβεί;

– Στην Ελλάδα έχετε τους περιορισμούς όσον αφορά στο ποσό ανάληψης χρημάτων, αλλά και στο ποσό των μετρητών που μπορεί να βγει εκτός συνόρων. Εάν η Ελλάδα παραμείνει στο ευρώ και χρειαστεί οι τράπεζες να ανακεφαλαιοποιηθούν, μεγάλο μέρος τα «λεφτά» των Ελλήνων πολιτών, που βρίσκονται στο λογιστικό σύστημα των τραπεζών, το πιο πιθανό είναι να ακυρωθούν. Εάν η Ελλάδα υποχρεωθεί να βγει από το ευρώ, η αξία αυτών των λογαριασμών με όρους αγοραστικής δύναμης θα μειωθεί δραματικά.

– Όμως βάσει ευρωπαϊκής νομοθεσίας οι καταθέσεις μέχρι 100.000 ευρώ δεν προστατεύονται;

– Καθόλου. Η νομοθεσία κάνει λόγο για έναν υποθετικό μηχανισμό που θα απαγορεύει στις τράπεζες να εγγυώνται η μια τα χρέη της άλλης έως το ποσό που αναλογεί ανά πελάτη. Ωστόσο εάν χρεοκοπήσουν όλες τους τότε δεν θα έχουν τα χρήματα για να το κάνουν αυτό και οι κυβερνήσεις δεν έχουν την υποχρέωση να πληρώσουν τον λογαριασμό».

– Πώς ο πόλεμος κατά των μετρητών έχει συνέπειες όσον αφορά στην προστασία της ιδιωτικής μας ζωής, στην περιουσία μας; Επίσης κάνετε λόγο για την επεξεργασία μεγάλου όγκου δεδομένων (Big Data) που αφορούν προσωπικές πληροφορίες. Ποιοι είναι αυτοί που διαχειρίζονται με τέτοια ευκολία τη ζωή μας;

– Η αμερικανική Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας (NSA) έχει πρόσβαση σε όλες τις διεθνείς τραπεζικές συναλλαγές (που εμπίπτουν στο Πρόγραμμα Παρακολούθησης της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας -TFTP) και οι οποίες γίνονται μέσω swift. Όλες οι πληροφορίες σχετικά με τις πληρωμές μέσω του τραπεζικού σας λογαριασμού ή των πιστωτικών σας καρτών καταγράφονται και αποθηκεύονται αυτόματα από τους «μηχανισμούς» ασφαλείας για να προβούν στην όποια διερεύνηση της συναλλαγής όποτε αυτό κριθεί σκόπιμο.

Επίσης online υπηρεσίες μεταφοράς χρημάτων, όπως το PayPal, μπορούν να πουλήσουν πληροφορίες σχετικές με εσάς βάσει των στοιχείων που έχουν στη διάθεσή τους, έπειτα από τη συμφωνία που έχετε συνάψει με την εταιρεία μέσω διαδικτύου. Το ίδιο ισχύει και με τις εταιρείες έκδοσης πιστωτικών καρτών. Εάν λοιπόν δεν έχετε πρόσβαση σε μετρητά, εάν δεν μπορείτε να κάνετε πληρωμές με μετρητά, τότε δεν έχετε και κανένα τρόπο για να διαφυλάξετε την ιδιωτικότητα σας και τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα σας, όπως για παράδειγμα την αγορά ενός περιοδικού που μπορεί να είναι ύποπτο πολιτικά, ή να αποκαλύπτονται πληροφορίες σχετικά με τις σεξουαλικές σας προτιμήσεις, τις οποίες σίγουρα δεν θέλετε να τις γνωρίζουν τρίτοι.

Όλα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να επιβληθεί η αμερικανική νομοθεσία σε όλο τον κόσμο, καθώς οι βασικές υπηρεσίες πληρωμών έχουν την έδρα τους στις ΗΠΑ. Όλες αυτές οι πληροφορίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να εκβιάσουν άτομα για συγκεκριμένους σκοπούς, μπορεί να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία μιας κοινωνίας όπου οι άνθρωποι θα φοβούνται να σηκώσουν κεφάλι, αφού θα ξέρουν ότι θα μπορούν να καταστραφούν ή να πέσουν σε δυσμένεια απέναντι στους ισχυρούς. Εάν μια απολυταρχική κυβέρνηση, δείτε για παράδειγμα τον Ερντογάν ή τον Τραμπ, πάρουν τον έλεγχο ενός συστήματος που καταγράφει και αποθηκεύει όλες τις οικονομικές συναλλαγές των πολιτών, τότε θα μπορούμε να μιλάμε για μια καταστροφή.

– Ακούγονται εφιαλτικά όλα αυτά, αλλά πώς φτάσαμε εδώ, ποια είναι η κρυφή ατζέντα και ποιοι την προωθούν, ποια είναι τα κίνητρα; Γράφετε στο βιβλίο σας ότι η Αφρική ήταν και είναι ένα επιτυχές πεδίο πειραματισμού, ισχύει το ίδιο και για την Ελλάδα;

– Φοβάμαι πως δεν είναι και πολύ κρυφή η ατζέντα πλέον, όπως και τα κίνητρα πίσω από τις προσπάθειες για την κατάργηση των μετρητών. Όσον αφορά στα κίνητρα, το πρώτο έχει να κάνει με τη δυνατότητα απαλλοτρίωσης των κεφαλαίων που έχουν οι αποταμιευτές στις τράπεζες όταν αυτές βρεθούν σε κίνδυνο. Οι τρόποι για να επιτευχθεί αυτό είναι μέσω των αρνητικών επιτοκίων και ο άλλος, για τον οποίο δεν γίνεται ανοιχτά η κουβέντα, είναι το κούρεμα των καταθέσεων.

Το δεύτερο κίνητρο έχει να κάνει με τον ολοκληρωτικό έλεγχο και παρακολούθηση των πολιτών υπό το πρόσχημα της μάχης κατά του εγκλήματος. Η επίσημη δικαιολογία για τα μέτρα που αφορούν στην κατάργηση των μετρητών είναι η πάταξη του ξεπλύματος μαύρου χρήματος, της φοροδιαφυγής και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

Τρίτο κίνητρο είναι η μεγέθυνση των κερδών για τους διαχειριστές ηλεκτρονικών πληρωμών. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας και οι εταιρείες IT θέλουν βγάλουν χρήματα από κάθε συναλλαγή, απ΄όλες τις συναλλαγές, που κάνουν οι πολίτες.

Το πώς ξεκίνησε αυτό είναι μια μεγάλη και πολύπλοκη ιστορία. Το 1995 όταν η Παγκόσμια Τράπεζα και οι ενδιαφερόμενες ιδιωτικές εταιρείες μαζί με ιδρύματά τους, όπως οι Vias, Mastercard, Paypal και Microsoft, ίδρυσαν τη διεθνή οργάνωση κατά της φτώχειας, την CGAP, (Consultative Group to Assist the Poor) η οποία είναι ακόμη ενεργή, εργάστηκαν στην αξιοποίηση της ιδέας του Μοχάμεντ Γιουνούς (Μ. Γιουνούς: Οικονομολόγος και τραπεζίτης από το Μπανγκλαντές, καθώς και κάτοχος του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης το 2006 «για τη δημιουργία οικονομικών και κοινωνικών ευκαιριών για τους φτωχούς, και ιδίως για τις γυναίκες, μέσω της καινοτόμου εργασίας τους στη χορήγηση μικρών δανείων και εγγυήσεων». Επίσης ανέπτυξε τις έννοιες της μικροπίστωσης και της μικροχρηματοδότησης).

Στόχος τους ήταν να κάνουν δημοφιλή τη μικροπίστωση και να την μετατρέψουν από ένα πρόγραμμα χρηματοδότησης προς όφελος των φτωχών επιχειρηματιών, σε μια μπονάτζα κερδών για τους μικροπιστωτές που εκμεταλλεύονταν τους φτωχούς.

Επίσης, το 2012 το πρώτο κίνητρο που σας περιέγραψα, έλαβε διαστάσεις επιδημίας έπειτα από τις επιπτώσεις με τη «φούσκα» ενυπόθηκων δανείων υψηλού κινδύνου. Tότε ήταν που η Citi μαζί με την ίδια ομάδα ιδρυμάτων (από κοινού με το Ίδρυμα Gates, το Ίδρυμα Ford, Visa, και τη MasterCard / “Η κατάργηση των μετρητών και οι συνέπειες της. Οδεύοντας προς τον ολοκληρωτικό έλεγχο Nobert Haring” Εκδόσεις Λιβάνη) ίδρυσε την οργάνωση «Better Than Cash Alliance» σκοπός της οποίας είναι ο περιορισμός των μετρητών στις αναπτυσσόμενες χώρες και η προαγωγή του ηλεκτρονικού χρήματος και του χρήματος μέσων κινητών συσκευών. (Όπως γράφει ο Haring στο βιβλίο του, για να προσδώσουν σοβαρότητα στο όλο εγχείρημα ο Γκέιτς και η MasterCard είχαν προηγουμένως εξαγοράσεις μια μικρή οργάνωση του ΟΗΕ που αντιμετώπιζε οικονομικές δυσχέρειες, το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη Κεφαλαίου – United Nations Capital Development Fund – UNCDF). 

Σχετικά με το τρίτο κίνητρο, αυτό της παρακολούθησης, με επιτυχία χρησιμοποιήθηκε για να κάνουν τις κυβερνήσεις που συμμετέχουν στους G20 να ενδιαφερθούν και να προωθήσουν την ατζέντα των Paypal, Visa, Microsoft και των συναφών ιδρυμάτων. Μεγάλο μέρος όλων αυτών γίνεται μέσω των κεντρικών τραπεζών, το οποίο πρέπει να γίνει κατανοητό ότι εργάζονται με γνώμονα το συμφέρον του ιδιωτικού τραπεζικού τομέα και όχι των πολιτών. Επίσης πρέπει να υπογραμμίσω ότι όλα τα μεγάλα ιδρύματα, μαζί με τους επικεφαλής όλων των μεγάλων διεθνών τραπεζών, είναι μέλη του G30».

– Θέλετε να εξηγήσετε λίγα πράγματα στους αναγνώστες μας για το G30;

– To Group of Thirty, πιστεύω ότι είναι το κέντρο που συντονίζει τον πόλεμο κατά των μετρητών. Μεταξύ των μελών του και υπέρμαχοι της κατάργησης των μετρητών, είναι ο Λάρι Σάμερς, (Larry Summers, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας και μετέπειτα υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Κλίντον, ήταν το πρώτο σημαίνον πρόσωπο που το 2013 εκφράστηκε ανοιχτά υπέρ της κατάργησης των μετρητών) και ο καθηγητής του Χάρβαρντ και ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, ο Κεν Ρόγκοφ (Ken Rogoff ). Επίσης μεταξύ των πολέμιων των μετρητών και μέλος του G30, πρώην καθηγητής στο Χάρβαρντ, είναι και ο πρόεδρος της ΕΚΤ, ο Μάριο Ντράγκι, όπου ως ως γνωστόν ενσωμάτωσε παράνομες νομοθεσίες, αφού με συγκεκριμένα νομικά επιχειρήματα διατύπωσε τη γνώμη ότι οι απαγορεύσεις μετρητών είναι σύμφωνες με τη συνθήκη της ΕΕ. Έτσι οι εθνικές κυβερνήσεις έθεσαν απαγορεύσεις στις πληρωμές με μετρητά, με τραπεζογραμμάτια δηλαδή, τα οποία εκδίδει η ΕΚΤ και υπογράφει ο Ντράγκι, ακόμη και εάν πρόκειται για το νόμιμο χρήμα – νόμισμα- της Ευρωζώνης».

– Όπως το αντιλαμβάνομαι οι ΗΠΑ και η ΕΕ έχουν κάνει μέτωπο για την επίτευξη μιας κοινωνίας χωρίς μετρητά.

– Δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ και η ΕΕ. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία των ΗΠΑ που εξαπλώνεται παγκοσμίως.

Η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ είναι στον πυρήνα αυτής της καμπάνιας. Η ΕΕ και τη ΕΚΤ είναι συνεργοί. Συγκρότησαν την Τρόικα με αποτέλεσμα ΕΚΤ, ΔΝΤ και Κομισιόν να είναι τα εκτελεστικά όργανα που υπαγορεύουν και διασφαλίζουν, στην υπό τον έλεγχό τους ελληνική κυβέρνηση, την επιβολή πολλών νομοθεσιών που θέτουν περιορισμούς στη χρήση μετρητών, καθιστώντας τα παράνομα σε μεγάλα τμήματα της οικονομικής ζωής. Όπως το αντιλαμβάνομαι δεν ήταν και τόσο δύσκολο να επιτευχθεί, δεδομένου ότι οι ελληνικές τράπεζες αντιμετωπίζουν μεγάλο πρόβλημα και ευεργετούνται από τους περιορισμούς ανάληψης και χρήσης μετρητών. Την ίδια ώρα η κυβέρνηση απελπισμένα χρειάζεται φοροεισπρακτικά έσοδα και είναι ευκολότερο να τα εισπράξει από το ασθενέστερο τμήμα του πληθυσμού που μπορεί και ελέγχει ευκολότερα, αντί να κυνηγήσει αυτούς που τρώνε με χρυσά κουτάλια.

– Γιατί οι τράπεζες προτιμούν το λογιστικό χρήμα έναντι των μετρητών;

– Οι τράπεζες έχουν το ισχυρότερο συμφέρον να ξεφορτωθούν τα μετρητά. Είναι ανταγωνιστικά στο χρήμα που μπορούν να δημιουργήσουν μόνες τους (λογιστικό χρήμα) και από το οποίο μπορούν βγάλουν και κέρδος. Επίσης εάν δεν κυκλοφορούν μετρητά, οι πολίτες δεν θα μπορούν πλέον να πάρουν τα μετρητά τους από τις τράπεζες για να τα σώσουν.

Τα χαρτονομίσματα είναι ένας τίτλος που είτε τον έχεις, είτε δεν τον έχεις. Μόνο ασυνείδητες και απολυταρχικές κυβερνήσεις , όπως αυτή της Ινδίας, η οποία είναι διατεθειμένη να εξαπατήσει τους πολίτες της και να κηρύξει τα χαρτονομίσματά τους άκυρα, μπορεί να αφαιρέσει αυτούς τους τίτλους από τον κόσμο. Το λογιστικό χρήμα των τραπεζών είναι απλά μια εγγραφή στα συστήματα των τραπεζών και ο όποιος περιορισμός στη χρήση τους ή στην αξία τους μπορεί και έχει γίνει άλλωστε, με μεγάλη ευκολία».

– Υπάρχουν αρκετά χρήματα στις τράπεζες;

– Όχι, δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα στις τράπεζες για να πληρώσουν τον καθένα τα λεφτά που του έχουν υποσχεθεί εάν τα ζητήσουν όλοι μαζί ταυτόχρονα. Δεν είναι αρκετά τα χρήματα ακόμη και με συντελεστή το δέκα. Γι΄αυτό οι τράπεζες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα χρειάζονται ένα σύστημα που επιβάλλει απαγόρευση στην εκταμίευση μετρητών. Ο χρυσός από μόνος του θα μπορούσε να είναι μια εναλλακτική για κάποιο διάστημα. Όμως εάν αρχίσει και χρησιμοποιείται πολύ, τότε θα υπάρξει κάποια νομοθεσία που θα καθιστά παράνομη την κατοχή του.

– Έχετε προσφύγει νομικά επειδή δεν δέχεστε να εξοφλείται το ραδιοτηλεοπτικό τέλος που σας αναλογεί αυτόματα από τον τραπεζικό σας λογαριασμό και επιθυμείτε η εξόφληση να γίνεται τοις μετρητοίς. Τι προσπαθείτε να πετύχετε με αυτό και σε τι στάδιο βρίσκεται η προσφυγή σας;

– Θέλω να φέρω στο προσκήνιο το γεγονός ότι τα μετρητά είναι ένας νόμιμος τίτλος και η άρνηση αποδοχής τους από δημόσιους φορείς οι οποίοι το αναγνωρίζουν ως τέτοιο, γίνεται κατά παράβαση του νόμου. Θέλω να κάνω το κοινοβούλιο να σκεφτεί σχετικά με αυτό το ζήτημα, αντί να εγκαταλείπει όλες τις αποφάσεις στις ιδιωτικές και κεντρικές τράπεζες. Όσον αφορά στην εξέλιξη της υπόθεσης έχασα σε πρώτο βαθμό, όπως αναμενόταν άλλωστε και κάποια στιγμή η υπόθεση θα εκδικαστεί εκ νέου στο εφετείο.

– Η πράξη σας είναι μια μορφή αντίστασης και ενθαρρύνετε τον κόσμο προς αυτή την κατεύθυνση. Τι ακριβώς του προτείνετε να κάνει;

– Πρέπει οπωσδήποτε κάποιος στην Ελλάδα δημόσια να παραβεί τις αμφιλεγόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις που απαγορεύουν την πληρωμή μεγάλων ποσών με μετρητά. Επίσης, αυτός ή αυτοί που θα προβούν σε αυτή την ενέργεια, να αρνηθούν να πληρώσουν και το πρόστιμο που θα τους επιβληθεί και στη συνέχεια να βρεθούν ενώπιον του δικαστηρίου. Το άρθρο 128 της Συνθήκης της ΕΕ ορίζει κατηγορηματικά ότι τα χαρτονομίσματα του ευρώ είναι νόμιμοι τίτλοι και πρέπει να γίνονται δεκτοί. Μια εθνική κυβέρνηση δεν έχει την εξουσία να πράξει διαφορετικά και να απαγορεύσει στους πολίτες της τη χρήση αυτών των νόμιμων τίτλων. Ακόμη θα πρέπει όλοι να πληρώνουν όσο γίνεται πιο συχνά και περισσότερο τοις μετρητοίς έτσι ώστε να καταστήσουν δυσκολότερο να χαρακτηρίζονται ως ύποπτοι οι πολίτες που κάνουν χρήση μετρητών.

– Όμως μιλώντας για αντίσταση, όπως γνωρίζετε η χρήση μετρητών στη χώρα μου έχει περιοριστεί και καθίσταται σταδιακά απαγορευτική. Οι πολίτες εν πολλοίς έχουν χάσει τον έλεγχο της ζωής τους, η φτωχοποίηση είναι γενικευμένη, οι εκ των Βρυξελλών εντολές υπερβαίνουν το εθνικό δίκαιο σε βαθμό απολυταρχίας, κάνοντας τη χώρα να μοιάζει με αποικία. Πώς πιστεύετε ότι αντιμετωπίζονται όλα αυτά;

– Φοβάμαι πως είναι πολύ, πάρα πολύ δύσκολο. Η Ελλάδα είναι ανίσχυρη όσο χρησιμοποιείται ως αποτρεπτικός παράγοντας από αυτούς που θέλουν να περάσουν το μήνυμα που λέει “κοίτα τι θα συμβεί εάν δεν είσαι υπάκουος”. Ενδεχομένως η χώρα σας να καταφέρει να εξέλθει από αυτή τη δυσχερή θέση όταν όλο το οικοδόμημα καταρρεύσει και επικρατήσει ο σώζων εαυτόν σωθήτω.

huffingtonpost.gr Μέσω id-ont

triklopodia.gr

Ο Γιώργος Γεωργής, μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του Ε.ΠΑ.Μ. στην εκπομπή KONTRA 24

Ο Γιώργος Γεωργής, μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του Ε.ΠΑ.Μ.​, καλεσμένος του δημοσιογράφου Αιμίλιου Λιάτσου στην εκπομπή KONTRA 24 την ​Παρασκευή 24 Φεβρουαρίου 2017... 

Το τέλος των ψευδαισθήσεων στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις του Μιχάλη Διακαντώνη

του Μιχάλη Διακαντώνη*

Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις αποτελούν αδιαμφισβήτητα το σημαντικότερο κεφάλαιο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Απ’ την περίοδο των σεισμών του 1999, ξεκίνησε μια προσπάθεια επαναπροσέγγισης των δύο χωρών μέσω συνεργασίας σε θέματα «χαμηλής πολιτικής» (εμπόριο, τουρισμός, πολιτισμός) που συνοδεύτηκε απ’ την μείωση της στρατιωτικής έντασης, αλλά και την έναρξη διερευνητικών επαφών για το θέμα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας. Η προσπάθεια αυτή συνεχίστηκε το 2009 μέσω της σύστασης του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας, που αποσκοπούσε στην περαιτέρω διεύρυνση των δεσμών των δύο κρατών στους προαναφερθέντες τομείς. Οι συγκεκριμένες δράσεις είναι σύμφωνες με τη Φιλελεύθερη σχολή σκέψης στις Διεθνείς Σχέσεις, η οποία υποστηρίζει ότι η οικονομική αλληλεξάρτηση και η ύπαρξη συνεργασίας σε ζητήματα χαμηλής πολιτικής, είναι ικανή να δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς ανάμεσα στα κράτη, περιορίζοντας έτσι την πιθανότητα πολεμικών συγκρούσεων. Η προσδοκία που γεννάται, είναι ότι οι εν λόγω διαδικασίες με την πάροδο του χρόνου, θα διευκολύνουν την επίτευξη συγκλίσεων σε θέματα «υψηλής πολιτικής», όπως είναι αυτά της εθνικής ασφάλειας και κυριαρχίας. Ποιος είναι, όμως, μέχρι ώρας ο πραγματικός αντίκυπος αυτών των πολιτικών προσέγγισης Ελλάδας-Τουρκίας και ποια η πιθανή εξέλιξή τους, με βάση τις υπάρχουσες συνθήκες στο εγχώριο και διεθνές περιβάλλον;

Η Τουρκία ως «αρνητής» του Διεθνούς Δικαίου

Προτού αναφερθούμε στα αποτελέσματα που επιτεύχθησαν μέσω της διπλωματικής προσέγγισης των δύο κρατών, θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι ελληνοτουρκικές διαφορές εκτείνονται σ’ ένα μεγάλο εύρος ζητημάτων και χαρακτηρίζονται απ’ την διαχρονική άρνηση της Τουρκίας να αποδεχτεί τα τετελεσμένα που προκύπτουν απ’ το Διεθνές Δίκαιο και τις Διεθνείς Συνθήκες και Συμβάσεις. Πιο συγκεκριμένα, η Τουρκία[1]:

• το 1973 παρείχε παράνομη άδεια ερευνών στην κρατική εταιρεία πετρελαίου για την περιοχή του Αιγαίου, αμφισβητώντας ευθέως μέρος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, τα όρια της οποίας προβλέπονται απ’ τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982).
• αμφισβητεί, με απειλή πολέμου (casus belli), το νόμιμο και κυριαρχικό δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια, όπως προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας, ενώ παραβιάζει διαρκώς και τον ελληνικό εθνικό εναέριο χώρο.
• αμφισβητεί την κυριαρχία επί ελληνικών νησιών, καθώς και τα θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας, αποσκοπώντας στη δημιουργία «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο, κατά παράβαση της Συνθήκης της Λωζάννης (1923), της Συνθήκης Ειρήνης των Παρισίων (1947) και των Ιταλο-Τουρκικών Συμφωνιών του 1932. Επιπλέον, απαιτεί την αποστρατικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, παρά τα όσα ορίζονται στη Σύμβαση του Montreux (1936), τη Συνθήκη της Λωζάννης και σε αντίθεση με την ισχυρή παρουσία τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων στις ακτές της Μικράς Ασίας.
• αμφισβητεί τις αρμοδιότητες που ασκεί η Ελλάδα εντός του FIR Αθηνών, βάσει των αποφάσεων του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO), παραβιάζοντας με τα πολεμικά της αεροσκάφη τους κανόνες εναέριας κυκλοφορίας. Όσον αφορά τις περιοχές έρευνας και διάσωσης, η Τουρκία εξέδωσε το 1988 κανονισμό που επεκτείνει τα δικαιώματά της σε τμήμα του FIR Αθηνών. Ο κανονισμός αυτός έρχεται σε αντίθεση με τη διεθνή πρακτική, τις συστάσεις του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) και του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας, αλλά και με όσα ορίζονται στις Συμβάσεις του Σικάγο (1944) και του Αμβούργου (1979).
• έχει εισβάλλει στρατιωτικά στην Κύπρο απ’ το 1974 και κατέχει παράνομα το 37% της νήσου, παραβιάζοντας τα δικαιώματα των Ελληνοκυπρίων προσφύγων, των αγνοουμένων και των συγγενών τους, ενώ συνεχίζει με συστηματικό τρόπο τον παράνομο εποικισμό, έχοντας μάλιστα προβεί σε μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του ψευδοκράτους το Νοέμβριο του 1983. Οι ενέργειες αυτές έχουν καταδικαστεί κατ’ επανάληψη με σειρά αποφάσεων και ψηφισμάτων, τόσο απ’ τη Γενική Συνέλευση και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όσο και μέσα από ευρωπαϊκά όργανα και άλλα διεθνή fora.
• ασκεί παρεμβατική πολιτική εναντίον της Ελλάδας στη Δυτική Θράκη μέσω του Προξενείου Κομοτηνής και των ψευδομουφτήδων που αυτό τοποθετεί στην περιοχή. Οι εκφοβισμοί αλλά και τα οικονομικά κίνητρα που χρησιμοποιούνται από «σκιώδη» τουρκικά στοιχεία, αποσκοπούν να συνενώσουν και να εκτουρκίσουν τις διαφορετικές συνιστώσες της μουσουλμανικής μειονότητας, υπονομεύοντας κάθε προσπάθεια ανάκτησης της ιδιαίτερης ταυτότητας των Πομάκων και των Ρομά. Τελικός σκοπός είναι η να δημιουργηθεί η αίσθηση ότι στην Δυτική Θράκη υφίσταται τουρκική και όχι μουσουλμανική μειονότητα (σε αντίθεση με όσα ορίζει ρητώς η Συνθήκη της Λωζάννης).[2]

Οι θετικές εξελίξεις σε ζητήματα οικονομίας και η κατευναστική πολιτική της Ελλάδας

Παρά τις διαχρονικές εστίες τριβής μεταξύ των δύο κρατών, υπάρχουν τομείς στους οποίους παρουσιάζονται θετικές εξελίξεις, όπως είναι το εμπόριο, οι επενδύσεις, ο τουρισμός, η ενέργεια και ο πολιτισμός. Σε επίπεδο εμπορικών συναλλαγών, ενώ το 1997 ο όγκος του εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών ανερχόταν στα 729 εκατομμύρια δολάρια, το 2014 έφθασε στα 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια, για να πέσει στο επίπεδο των 2,99 δις δολαρίων το 2015 εξαιτίας της επιβολής των capital controls στην Ελλάδα και της διεθνούς πτώσης της τιμής του πετρελαίου (καθώς μεγάλο κομμάτι των ελληνικών εξαγωγών αφορά τον κλάδο των πετρελαιοειδών). Αξίζει να σημειωθεί, ότι απ’ το 1998 έως και το 2009 η Ελλάδα παρουσίαζε έλλειμμα στις εμπορικές της συναλλαγές με την Τουρκία.[3]

Στο επίπεδο των άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ), οι ροές μεταξύ των δύο κρατών είναι διαχρονικά χαμηλές. Μετά τη συμφωνία για την Τελωνειακή Ένωση μεταξύ Τουρκίας-Ε.Ε. (1995) υπήρξαν αυξητικές τάσεις, με την χώρα μας να πραγματοποιεί τις μεγαλύτερες ΑΞΕ τα έτη 2006-2007 εξαιτίας της απόκτησης της τουρκικής τράπεζας Finansbank απ’ την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος και της Tekfen Bank από την Eurobank EFG (και οι δύο πουλήθηκαν, το 2016 και το 2012 αντίστοιχα, λόγω της ανάγκης ανεύρεσης τραπεζικών κεφαλαίων που προκάλεσε η ελληνική οικονομική κρίση). Οι τουρκικές ΑΞΕ είναι χαμηλότερες σε σχέση με τις ελληνικές, και περιορίζονται τα τελευταία έτη στο άνοιγμα υποκαταστημάτων της τουρκικής τράπεζας Ziraat σε Αθήνα, Κομοτηνή, Ξάνθη και Ρόδο και στην απόκτηση πλειοψηφικών πακέτων μετοχών σε ελληνικές μαρίνες. Τα ελληνικά γραφειοκρατικά εμπόδια αλλά και η επενδυτική αβεβαιότητα που προκάλεσε η ελληνική οικονομική κρίση, αποθάρρυναν σε σημαντικό βαθμό την προσέλκυση σημαντικών κεφαλαίων απ’ την Τουρκία.[4]

Ο τουρισμός είναι ένα ακόμη πεδίο στο οποίο ανθούν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Αναφέρεται χαρακτηριστικά, ότι ενώ το 2000 μόλις 218.000 Έλληνες επισκέπτονταν την Τουρκία, το 2015 ο αριθμός τους ανήλθε σε 755.000. Αντίστοιχα, ενώ το 2003 περίπου 170.000 Τούρκοι τουρίστες επισκέπτονταν την Ελλάδα, το 2015 ο αριθμός αυτός έφθασε τις 898.000[5]. Παράλληλα με τον τουρισμό, αναπτύσσονται και πρωτοβουλίες για πολιτιστικά δρώμενα που έχουν σαφώς οικονομικές απολήξεις για πολλούς Δήμους των δύο χωρών. Αν και ο τομέας του τουρισμού αποφέρει σημαντικά έσοδα για Ελλάδα και Τουρκία και αναπτύσσει πολυεπίπεδα τις σχέσεις των δύο λαών, είναι ευαίσθητος σε δυσμενείς πολιτικές εξελίξεις (όπως η τρομοκρατία ή η ύπαρξη διακρατικών εντάσεων).

Στον ενεργειακό τομέα, έχουν επίσης προωθηθεί σημαντικές συνεργασίες μεταξύ των δύο χωρών. Ελλάδα και Τουρκία στηρίζονται ενεργειακά σε μεγάλο βαθμό στις ρωσικές εισαγωγές και προσπαθούν να περιορίσουν την εξάρτησή τους αυτή, μέσω της συμμετοχής τους στον Νότιο Ενεργειακό Διάδρομο (Southern Gas Corridor). Το σχέδιο αυτό προβλέπει την προμήθεια αερίου από χώρες της Κασπίας (Αζερμπαϊτζάν σε πρώτη φάση) μέσω της κατασκευής ενός δικτύου νέων αγωγών. Στο δίκτυο αυτό περιλαμβάνεται ο αγωγός TANAP (Trans Anatolian Pipeline) για την Τουρκία και ο αγωγός TAP (Trans Adriatic Pipeline) για την Ελλάδα. Επιπλέον, οι δύο χώρες συνεργάζονται ενεργειακά μέσω του Διασυνδετηρίου αγωγού φυσικού αερίου Τουρκίας-Ελλάδας (ITG) που εγκαινιάστηκε το 2007, ενώ την ίδια χρονιά ξεκίνησε και η διασύνδεση του ελληνικού και τουρκικού ηλεκτρικού δικτύου μέσω Θράκης. Μελλοντικά, υπάρχει η δυνατότητα να υλοποιηθούν δύο ακόμη ενεργειακά έργα: το πρώτο αφορά την κατασκευή του αγωγού Turkish Stream που προβλέπει την μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου μέσω των ελληνοτουρκικών συνόρων στην υπόλοιπη Ευρώπη, ενώ το δεύτερο αφορά την κατασκευή ενός αγωγού Κύπρου-Τουρκίας που θα μεταφέρει το αέριο απ’ τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου στη γείτονα χώρα (και σε άλλες χώρες της Ευρώπης σε δεύτερη φάση). Επί του παρόντος, η πραγματοποίηση και των δύο αυτών έργων συναντάει σοβαρά εμπόδια, τόσο για γεωπολιτικούς όσο και για νομικούς λόγους (προσπάθεια ευρωπαϊκής απεξάρτησης απ’ το ρωσικό αέριο, ατελής οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ κρατών και άλυτο κυπριακό ζήτημα).

Σε συνδυασμό με τα ανωτέρω στοιχεία, πρέπει να ληφθεί υπόψιν και η κατευναστική διπλωματική στάση της Ελλάδας απέναντι στην Τουρκία απ’ την δεκαετία του 1990 και εντεύθεν. Είναι χαρακτηριστικό, ότι αν και τον Ιανουάριο του 1996 είχαν προηγηθεί τα πολύ σοβαρά γεγονότα των Ιμίων, η ελληνική κυβέρνηση –σε μια ομολογουμένως πολύ άτυχη διπλωματική στιγμή- έσπευσε να υπογράψει τη Συμφωνία της Μαδρίτης (Ιούλιος 1997) με την οποία αναγνώριζε τα «νόμιμα και ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο». Ακολούθως, το Δεκέμβριο του 1999, στη Σύνοδο Κορυφής στο Ελσίνκι, η Τουρκία έλαβε τον τίτλο της υποψήφιας χώρας- μέλους προς ένταξη στην Ε.Ε., με την ταυτόχρονη δέσμευση για την παραπομπή όλων των εκκρεμών ελληνοτουρκικών διαφορών στο Δικαστήριο της Χάγης. Την περίοδο 2000-2002 υπογράφησαν 16 συμφωνίες στο εμπόριο, τις επενδύσεις, τον τουρισμό, τις μεταφορές και στον επιστημονικό και τεχνολογικό τομέα, ενώ μετά την ίδρυση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας (2009) υπήρξαν πάνω από 25 κείμενα συμφωνιών που αφορούν θέματα από την επιχειρηματικότητα, την οικονομία και τον αθλητισμό έως και το ευαίσθητο προσφυγικό ζήτημα. Γενικότερα, η διπλωματική στάση της Ελλάδας καθ’ όλο αυτό το διάστημα μπορεί να χαρακτηριστεί από συντηρητική έως και παθητική, με ιδιαίτερο βάρος να δίνεται στην τήρηση των κανόνων Διεθνούς Δικαίου και στην αποφυγή προκλητικών ενεργειών που θα μπορούσαν να δυναμιτίσουν τις διμερείς σχέσεις.

Ο συνεχής αναθεωρητισμός της Τουρκίας

Πώς, όμως, ανταποκρίνεται η Τουρκία σε αυτή την κατευναστική στάση της Ελλάδας; Αποτελεί η συνεργασία σε ζητήματα χαμηλής πολιτικής, μια αφετηρία για την ήπια και ειρηνική συνύπαρξη στις δύο πλευρές του Αιγαίου ή εκλαμβάνεται ως ένδειξη διπλωματικής αδυναμίας απ’ την γείτονα χώρα;

Δυστυχώς, η τουρκική ηγεσία φαίνεται όχι μόνο να διατηρεί αλλά και να εντείνει την διαχρονικά αναθεωρητική της πολιτική έναντι της Ελλάδας. Τον περασμένο Νοέμβριο, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δήλωσε ότι «η συνθήκη της Λωζάννης (με την οποία καθορίστηκαν τα ελληνοτουρκικά σύνορα) δεν είναι ένα αδιαμφισβήτητο ιερό κείμενο. Και βέβαια θα το συζητήσουμε […] Έχουμε επίγνωση ότι θα θίξουμε τα συμφέροντα αρκετών. αλλά και πάλι θα το πράξουμε[6]». Σε μια άλλη αποστροφή των λόγων του είχε τονίσει ότι η Τουρκική Δημοκρατία αποτελεί τη συνέχεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και για αυτό «άλλα είναι τα φυσικά σύνορα της χώρας μας και άλλα τα σύνορα της καρδιάς μας[7]». Η αμφισβήτηση των ελληνικών συνόρων είναι συνεχής και άμεση με τον ίδιο τον Ερντογάν να δηλώνει τον Σεπτέμβριο του 2016 ότι «με τη Λωζάννη δώσαμε στους Έλληνες τα νησιά, που αν φωνάξεις από τις ακτές του Αιγαίου, θα ακουστείς απέναντι. Είναι αυτό νίκη; Εκείνα τα μέρη ήταν δικά μας. Εκεί έχουμε ακόμα δικά μας νησιά[8]». Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και οι δηλώσεις σημαντικών στελεχών της τουρκικής κυβέρνησης: Τον περασμένο Νοέμβριο, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, απαντώντας γραπτώς σε ερώτηση που κατέθεσε Τούρκος βουλευτής σχετικά με το καθεστώς των νησιών στο Αιγαίο είπε ότι «τα Ίμια είναι τουρκικό έδαφος[9]» ενώ και ο Τούρκος Υπουργός Άμυνας, Ισμέτ Γιλμάζ, τον Μάρτιο του 2015 εντός της τουρκικής Βουλής ανέφερε ότι: «Η Ελλάδα έχει μόνο εκ των πραγμάτων και προσωρινά, κανόνα κυριαρχίας πάνω στα νησιά με την ονομασία EGAYDAAK και η διοίκηση της εκεί δεν αναιρεί το γεγονός ότι τα νησιά αυτά είναι έδαφος της Τουρκικής Δημοκρατίας[10]». Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί, ότι το αρκτικόλεξο EGAYDAAK στα επίσημα τουρκικά έγγραφα, αναφέρεται σε 152 νησιά, νησίδες και βραχονησίδες των οποίων η κυριότητα -σύμφωνα με τους Τούρκους- δεν παραχωρήθηκε στην Ελλάδα με συμφωνίες[11].

                  Οι δηλώσεις αυτές των Τούρκων αξιωματούχων δεν είναι τυχαίες ούτε και αποτελούν μεμονωμένες περιπτώσεις εθνικιστικής ρητορικής, καθώς είναι σύμφωνες με τα όσα διακηρύσσονται στον λεγόμενο «Εθνικό Όρκο» της Τουρκίας(“Misakı Mill”î). Το κείμενο αυτό θεωρείται ο Καταστατικός Χάρτης της Τουρκίας και αποτελεί αντικείμενο εκπαίδευσης στα σχολεία και σχολές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης. Για να γίνει πλήρως αντιληπτή η ουσία του «Εθνικού Όρκου», παρατίθεται η ακόλουθη φράση του Μουσταφά Κεμάλ που αναφέρεται εντός αυτού: «Κάθε έδαφος όπου ζουν Τούρκοι περιλαμβάνεται στο Misakı Millî. Με τη βοήθεια του Αλλάχ, θα πάρω πίσω τη Μοσούλη, το Κιρκούκ και τα νησιά (τα νησιά του Αιγαίου και την Κύπρο), καθώς επίσης θα ενσωματώσω εντός των συνόρων της Τουρκίας, τη Θεσσαλονίκη και τη Θράκη».[12] Ο ίδιος ο Ερντογάν αναφερόμενος στον «Εθνικό Όρκο» έχει δηλώσει ότι: «Η Τουρκία πάντοτε αγκάλιαζε όλους τους καταπιεσμένους πληθυσμούς και τα θύματα και ποτέ δεν εγκαταλείψαμε τους ομοεθνείς μας μόνους […] Γίνεται να φανταστεί κανείς την Αδριανούπολη χωριστά από τη Θεσσαλονίκη ή το Κίρτζαλι;»[13].

Η Τουρκία δεν αμφισβητεί όμως μόνο σε επίπεδο ρητορικής τα ελληνικά σύνορα, αλλά και μέσω των πρακτικών που ακολουθεί σε καθημερινό επίπεδο: οι μαζικές παραβιάσεις του εθνικού εναερίου χώρου, οι συνεχείς NAVTEX που εκδίδει και με τις οποίες δεσμεύει μεγάλες περιοχές του Αιγαίου, οι Διοικητικές Εκθέσεις Δραστηριοτήτων που εκδίδει η τουρκική Διοίκηση Ασφαλείας Ακτών στις οποίες αναφέρει τα Ίμια ως τουρκικό έδαφος αναλαμβάνοντας παράλληλα να τα προστατεύει και να τα επιτηρεί σε 24ωρη βάση[14], η «επίσκεψη» του Τούρκου αρχηγού ΓΕΕΘΑ με πυραυλάκατο και ομάδα ειδικών δυνάμεων στα Ίμια[15], αλλά και η προ ολίγων ημερών πραγματοποίηση άσκησης με πραγματικά πυρά εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων απ’ το τουρκικό πλοίο «Κουσάντασι»[16] είναι μόνο ενδεικτικές των τουρκικών προθέσεων. Το προσφυγικό ζήτημα, αποτελεί, άλλωστε, ένα ακόμη μέσο της τουρκικής διπλωματίας προς αυτή την κατεύθυνση: Πέραν του διακηρυγμένου απ’ τη δεκαετία του 80’ «Δόγματος Οζάλ», σύμφωνα με το οποίο για την κατάκτηση της Ελλάδας δεν είναι απαραίτητος ένας πόλεμος αλλά η βαθμιαία αποστολή σε αυτήν 3-4 εκατομμυρίων φανατικών Μουσουλμάνων[17], η Τουρκία φαίνεται να εκμεταλλεύεται την παρούσα κατάσταση προκειμένου να διεξάγει δραστηριότητες ελέγχου πέριξ των Ιμίων, του Φαρμακονησίου και της Κω, παραβιάζοντας τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα[18].

Σε σχέση με το Κυπριακό ζήτημα, η Τουρκία παρά την όποια πρόοδο παρατηρείται κατά καιρούς στις διαπραγματεύσεις, αρνείται πλήρως την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και επιμένει στο αναχρονιστικό καθεστώς των εγγυήσεων, ζητώντας ουσιαστικά την επίσημη κατοχύρωση της παράνομης τουρκικής εισβολής του 74’. Ο Ερντογάν δήλωσε προσφάτως ότι «η Τουρκία θα παραμείνει για πάντα στην Κύπρο»[19] ενώ η σημασία που αποδίδει η τουρκική διπλωματία στο νησί της Αφροδίτης, προκύπτει πρόδηλα και απ’ τα γραφόμενα του Τούρκου πρώην Πρωθυπουργού, Αχμέτ Νταβούτογλου, στο βιβλίο του “Στρατηγικό Βάθος”: «ακόμη και αν δεν υπήρχε εκεί, έστω, και ένας Τούρκος μουσουλμάνος, η Τουρκία θα ήταν υποχρεωμένη να θέσει ένα κυπριακό ζήτημα». Υποστηρίζει μάλιστα με έμφαση ότι καμία χώρα δεν μπορεί να παραβλέψει ένα τέτοιο νησί που βρίσκεται στην καρδιά της ζωτικής της περιοχής και ότι η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να ενδιαφέρεται στρατηγικά για την Κύπρο εξαιρουμένου του ανθρώπινου στοιχείου[20].

Το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων

                  Με βάση τα όσα περιγράφησαν ανωτέρω, είναι αρκετά πιθανή η όξυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων στο μέλλον. Σε αυτό το γεγονός συντείνουν τόσο παράγοντες που αφορούν την εσωτερική κατάσταση των δύο χωρών, όσο και η διεθνής συγκυρία. Η πίστη στα αποτελέσματα της οικονομικής αλληλεξάρτησης ξεθωριάζει, καθώς η παράταση της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, αλλά και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει η τουρκική οικονομία λόγω του πραξικοπήματος και της τρομοκρατίας, κάνουν δύσκολη την περαιτέρω διεύρυνση των διμερών εμπορικών και επενδυτικών δεσμών. Το προσφυγικό ζήτημα, θα προκαλέσει, όχι μόνο διπλωματικές αλλά και οικονομικές τριβές, εντείνοντας τον ανταγωνισμό στον τουριστικό τομέα ακόμη και με τη χρήση αθέμιτων μέσων, ενώ η διαπιστωμένη ύπαρξη ενεργειακών κοιτασμάτων στο Αιγαίο θα δημιουργήσει επιπρόσθετες διενέξεις.

Στο εσωτερικό της Τουρκίας, η προσπάθεια του Ερντογάν, να κερδίσει το προσεχές δημοψήφισμα προκειμένου να αποκτήσει εκτελεστικές υπερεξουσίες, τον έχει οδηγήσει σε αναγκαστική συμμαχία με το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (ήδη συζητείται το ενδεχόμενο της εισόδου δύο ή τριών μελών των  Γκρίζων Λύκων στο κυβερνητικό σχήμα[21]). Αυτό σημαίνει ότι ο Τούρκος Πρόεδρος θα αναγκαστεί να υιοθετήσει εθνικιστικές κορώνες ή ακόμη και να προβεί στην πρόκληση μιας χαμηλής ή υψηλής εντάσεως ελληνοτουρκικής κρίσης για να προσελκύσει τους ακροδεξιούς ψηφοφόρους, ενώ προφανώς δεν αναμένεται να επιδείξει ελαστική στάση σε ζητήματα που αφορούν τις ελληνοτουρκικές ή τουρκο-κυπριακές διαφορές. Περαιτέρω, η σταδιακή Ισλαμοποίηση της Τουρκίας, η έλλειψη αξιόπιστων δημοκρατικών θεσμών, ο περιορισμός της ελευθερίας της έκφρασης και το πολιτικό πογκρόμ που έχει εξαπολύσει ο Ερντογάν μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου, ολοένα και απομακρύνουν την χώρα του απ’ την ευρωπαϊκή της προοπτική. Το γεγονός αυτό έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο για την οικονομία της Τουρκίας, όσο και για τους ορίζοντες της εξωτερικής της πολιτικής, οδηγώντας αναπόφευκτα την εστίαση της προσοχής της στην άλλη πλευρά του Αιγαίου.

Η απόρριψη απ’ την ελληνική δικαιοσύνη της έκδοσης των 8 Τούρκων πραξικοπηματιών στην Τουρκία, αλλά και η πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης να κατοικηθούν 28 μικρά νησιά του Αιγαίου για εθνικούς λόγους[22], οξύνουν ακόμη περισσότερο το κλίμα μεταξύ των δύο χωρών. Επιπλέον, καθώς η οικονομική συγκυρία για την Ελλάδα είναι πολύ δυσάρεστη και επανέρχονται στο προσκήνιο σενάρια Grexit, δεν μπορούν να αποκλειστούν σπασμωδικοί ελληνικοί διπλωματικοί χειρισμοί που θα οδηγήσουν ηθελημένα ή άθελα σ’ ένα ελληνοτουρκικό επεισόδιο.

Οι αρνητικές προϋποθέσεις που υφίστανται σε σχέση με τα ελληνοτουρκικά ζητήματα, δεν πρέπει να αποτρέψουν την Ελλάδα απ’ την επιδίωξη της βελτίωσης των διπλωματικών της δεσμών με την Τουρκία. Όσο, όμως, ο κανόνας του διεθνούς συστήματος είναι η αναρχία, είναι αναπόδραστο για τα κράτη να λειτουργούν με ρεαλιστική λογική και όχι με ιδεολογικές ονειρώξεις. Το αρραγές εσωτερικό μέτωπο, η σωστή λειτουργία και προετοιμασία των Ενόπλων Δυνάμεων και η άσκηση πολυμερούς διπλωματίας είναι τα μέσα με τα οποία η Ελλάδα μπορεί να δημιουργήσει αποτροπή σε όποιον επιβουλεύεται τα εθνικά της συμφέροντα.

* Ο Μιχάλης Διακαντώνης είναι οικονομολόγος, με μεταπτυχιακές σπουδές στις διεθνείς σχέσεις και μέλος τουDiem25_Ελλάδας.

[1] http://www.mfa.gr/zitimata-ellinotourkikon-sheseon/

[2] http://defencenews.gr/index.php/diethneis-sxeseis/313-oi-meionotites-tis-thrakis-o-rolos-tou-tourkikoy-prokseneiou

http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=809277

http://www.liberal.gr/arthro/115440/epikairotita/2017/H-MIT-fakelonei-ellines-kai-polites-38-choron.html

[3] Yazgan, Nuve, Politics of Interdependence: An analysis of Turkish-Greek economic relations (Master thesis), Ghsan Dogramacı Bilkent University, Μάιος 2016. σελ. 98-99.

[4] Ibid, σελ. 111-119.

[5] Ibid, σελ. 125-127.

[6] http://www.protothema.gr/politics/article/630728/o-erdogan-amfisvitei-ti-sunthiki-tis-lozanis-kai-anoigei-thema-sunoron/

[7] http://www.kathimerini.gr/882975/article/epikairothta/kosmos/erntogan-alla-einai-ta-fysika-synora-kai-alla-ta-synora-ths-kardias-mas

[8] http://www.thetoc.gr/politiki/article/i-tourkia-amfisbitei-ellinika-dikaiwmata-sto-miso-aigaio

[9] http://www.naftemporiki.gr/story/1177929/tsabousoglou-ta-imia-einai-tourkiko-edafos

[10] http://www.newsbomb.gr/ellada/ethnika/story/571224/proklisi-toyrkoy-ypam-16-nisia-katexontai-paranoma-apo-tin-ellada

[11] Μηνάγιας, Χρήστος, Απόρρητος Φάκελος Τουρκία-Η Εθνική Στρατηγική της Τουρκίας, σελ. 243-267, 2014, Εκδόσεις Κάδμος.

[12] http://www.geostrategy.gr/pdf/20110220%20TUR%20Ataturk%20&%20Erdogan.pdf

[13] http://www.kathimerini.gr/879543/article/epikairothta/politikh/erntogan-den-mporoyme-na-agnohsoyme-toys-omoe8neis-mas-se-dytikh-8rakh-kai-kypro

[14] http://www.armynow.net/bomba-minagia-aktofylaki-elegxous-imia/

[15] http://www.sigmalive.com/news/international/400700/polemiko-ploio-me-ton-tourko-geetha-kai-komantos-sta-imia

[16] http://www.protothema.gr/politics/article/655159/tourkiko-polemiko-ekane-voles-duo-milia-apo-to-farmakonisi/

[17] http://www.kathimerini.gr/850302/opinion/epikairothta/politikh/h-proioysa-islamopoihsh-ths-elladas

[18] http://www.armynow.net/bomba-minagia-aktofylaki-elegxous-imia/

[19] http://www.iefimerida.gr/news/312847/erntogan-o-stratos-mas-den-feygei-apo-kypro-i-ellada-vazei-xana-sta-podia

http://mignatiou.com/2016/12/akintzi-choris-strato-ke-engiisis-diapragmatefsis-telos-ochi-prosartisi-se-tourkia/

[20] http://www.liberal.gr/arthro/93630/amyna–diplomatia/2016/apokaluptoume-tin-tourkia-tou-Erdoan.html

[21] http://www.kathimerini.gr/895738/article/epikairothta/kosmos/eisodos-twn-gkrizwn-lykwn-sthn-kyvernhsh-syzhteitai-sthn-agkyra

[22] http://www.ant1news.gr/news/Politics/article/462898/santorinios-tha-katoikithoyn-ta-mikra-nisia-toy-aigaioy

Τα άρθρα απηχούν τις προσωπικές απόψεις των συντακτών/μελών και δεν εκφράζουν κατ᾽ ανάγκη τις θέσεις του κινήματος DiEM25

https://diem25.org