Η ιδέα της κατάργησης των συναλλαγών με μετρητά άρχισε να πλανάται από «ειδικούς» και τραπεζίτες πριν 2 χρόνια. Στη συνέχεια επισημάνθηκε στο Νταβός πέρυσι και φέτος ότι πρόκειται για μια αναγκαία και αναπόφευκτη εξέλιξη. Πριν λίγες μέρες η Κομισιόν δημοσίευσε πρόταση για τον περιορισμό των συναλλαγών με μετρητά. Και όταν με αυτό τον τρόπο όλες οι συναλλαγές θα βρίσκονται υπό τον έλεγχο των τραπεζών, τα capital controls περιττεύουν.
του Μιχάλη Γιαννεσκή
Κάθε φορά που προετοιμάζεται μια αμφιλεγόμενη οικονομική πολιτική, το πρώτο βήμα για την προετοιμασία της κοινής γνώμης είναι οι ομοβροντίες από «ειδικούς», οι οποίοι παρουσιάζουν την εν λόγω πολιτική ως αναγκαία και αναπόφευκτη. Οι αρχι-οικονομολόγοι της Τράπεζας της Αγγλίας και του ομίλου Citigroup, ο Γερμανός «γκουρού» οικονομολόγος Peter Bofinger, και στελέχη τραπεζών της Δανίας, Σουηδίας, και Νορβηγίας, και πολλοί άλλοι, άρχισαν να επιχειρηματολογούν υπέρ της κατάργησης των συναλλαγών με μετρητά από το 2015.
Το επόμενο στάδιο είναι η επικύρωση της ορθότητας των σχετικών προτάσεων σε διεθνή συνέδρια. Η δήλωση του συν-διευθύνοντα σύμβουλου της Deutsche Bank στο Νταβός το 2016 ότι «σε 10 χρόνια ίσως δεν θα υπάρχουν μετρητά», μάλλον δεν έγινε άσκοπα. Στο φετινό συνέδριο στο Νταβός, ο νομπελίστας οικονομολόγος Στίγκλιτζ συμβούλευσε τις ΗΠΑ να καταργήσουν τα μετρητά, και να τα αντικαταστήσουν με ένα ψηφιακό νόμισμα.
Τα επόμενα βήματα για την υλοποίηση τόσο ριζικών αλλαγών στις διεθνείς συναλλαγές είναι πρώτα η διαμόρφωσή τους μέσω «διαβουλεύσεων», και στη συνέχεια η σταδιακή χειραγώγηση τους. Αυτό ακριβώς έκανε η Κομισιόν, δημοσιεύοντας στις 23 Ιανουαρίου πρόταση για περιορισμούς των συναλλαγών με μετρητά. Προτείνεται ότι οι διαβουλεύσεις θα αρχίσουν στο εγγύς μέλλον, ώστε να διαμορφωθεί ο τρόπος εφαρμογής της πρότασης μέσα στο 2018.
Μερικά από τα επιχειρήματα υπέρ της κατάργησης των συναλλαγών με μετρητά είναι εύλογα: ευκολότερες και ταχύτερες συναλλαγές, καταπολέμηση του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος, της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, και της φοροδιαφυγής. Όμως αυτό που δεν αναφέρεται ρητά από τους υπέρμαχους της κατάργησης των μετρητών είναι ότι θα βοηθήσει κυρίως την υποστήριξη των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
Οι πολιτικές που έχουν εφαρμοστεί μέχρι σήμερα για τη στήριξη του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος δεν έχουν καταφέρει να επιβραδύνουν την κατολίσθηση της διεθνούς οικονομίας. Η ποσοτική χαλάρωση, η χρηματοδότηση τραπεζών από τις κεντρικές τράπεζες με κρατικά κονδύλια, αποδείχθηκε ανεπαρκής.
Η πολιτική των αρνητικών επιτοκίων, μέσω της οποίας οι καταθέσεις σε μια τράπεζα μειώνονται, αντί να αυξάνονται, με το πέρασμα του χρόνου επίσης δεν έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, τα αρνητικά επιτόκια δεν συνέβαλαν στην ανάπτυξη ή βελτίωση της διεθνούς οικονομίας. Επιπλέον, πολλές τράπεζες, όπως η γερμανική Commerzbank και η δανέζικη Danske Bank, παραπονιούνται ότι τα κέρδη τους από καταθέσεις μειώθηκαν μετά από την επιβολή των αρνητικών επιτοκίων.
Η κατάργηση των μετρητών προσφέρει μια εναλλακτική λύση. Όπως σχολίασαν οι Financial Times, «η ύπαρξη μετρητών περιορίζει την ικανότητα των κεντρικών τραπεζών να ενισχύσουν μια οικονομία που είναι σε ύφεση». Επίσης, όπως αποκάλυψε στέλεχος της Morgan Stanley, η δυνατότητα επιβολής μεγαλύτερων αρνητικών επιτοκίων αναφέρθηκε στο φόρουμ στο Νταβός το 2016 ως ένας στόχος της κατάργησης συναλλαγών με μετρητά. Η πρόεδρος του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ έχει εκφράσει τη γνώμη ότι η χρήση ψηφιακών νομισμάτων (αντί μετρητών) θα είναι εξαιρετικά επωφελής, χωρίς να προσδιορίσει ποιοι θα επωφεληθούν.
Η κατάργηση των συναλλαγών με μετρητά θα διευκολύνει πρώτιστα την επιβολή οικονομικών μέτρων. Χωρίς μετρητά δεν χρειάζονται capital controls, καθότι θα είναι έμφυτα μέσα στο τραπεζικό σύστημα. Οι κατασχέσεις καταθέσεων και τα bail-in περιττεύουν όταν ισοδύναμα μέτρα μπορούν να επιβληθούν μέσω του περιορισμού της διακίνησης και της διαθεσιμότητας του χρήματος, για παράδειγμα με «πάγωμα» των καταθέσεων, εφόσον καταργηθεί η δυνατότητα απόσυρσης μετρητών από τις τράπεζες.
Κάθε αλλαγή οικονομικής πολιτικής θα μπορεί να εφαρμοστεί αυτόματα, ψηφιακά, χωρίς ουρές στις τράπεζες και στα ΑΤΜ. Το σύνολο των χρηματικών αποθεμάτων θα βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο των κεντρικών τραπεζών και θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς εξυπηρέτηση όποιας οικονομικής πολιτικής επιλέξουν. Επιπλέον, οι τράπεζες θα έχουν πλήρη έλεγχο της διακίνησης χρήματος και συνεπώς τη δυνατότητα να εισπράττουν προμήθεια για κάθε συναλλαγή.
Συνεπώς η κατάργηση των μετρητών θα είναι αναμφίβολα επωφελής για όσους κατευθύνουν την παγκόσμια οικονομία και θα επιβαρύνει τους υπόλοιπους. Επιπλέον, τα «εύλογα» οφέλη της κατάργησης είναι αμφισβητήσιμα: μεγάλο μέρος του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και της φοροδιαφυγής (ιδίως των πολυεθνικών), ήδη γίνεται ψηφιακά. Και όταν οι τράπεζες και η Κομισιόν βιάζονται να καταργήσουν τα μετρητά, κάτι βρωμάει.
www.thepressproject.gr
του Μιχάλη Γιαννεσκή
Η σταδιακή χειραγώγηση της κοινής γνώμης
Κάθε φορά που προετοιμάζεται μια αμφιλεγόμενη οικονομική πολιτική, το πρώτο βήμα για την προετοιμασία της κοινής γνώμης είναι οι ομοβροντίες από «ειδικούς», οι οποίοι παρουσιάζουν την εν λόγω πολιτική ως αναγκαία και αναπόφευκτη. Οι αρχι-οικονομολόγοι της Τράπεζας της Αγγλίας και του ομίλου Citigroup, ο Γερμανός «γκουρού» οικονομολόγος Peter Bofinger, και στελέχη τραπεζών της Δανίας, Σουηδίας, και Νορβηγίας, και πολλοί άλλοι, άρχισαν να επιχειρηματολογούν υπέρ της κατάργησης των συναλλαγών με μετρητά από το 2015.
Το επόμενο στάδιο είναι η επικύρωση της ορθότητας των σχετικών προτάσεων σε διεθνή συνέδρια. Η δήλωση του συν-διευθύνοντα σύμβουλου της Deutsche Bank στο Νταβός το 2016 ότι «σε 10 χρόνια ίσως δεν θα υπάρχουν μετρητά», μάλλον δεν έγινε άσκοπα. Στο φετινό συνέδριο στο Νταβός, ο νομπελίστας οικονομολόγος Στίγκλιτζ συμβούλευσε τις ΗΠΑ να καταργήσουν τα μετρητά, και να τα αντικαταστήσουν με ένα ψηφιακό νόμισμα.
Τα επόμενα βήματα για την υλοποίηση τόσο ριζικών αλλαγών στις διεθνείς συναλλαγές είναι πρώτα η διαμόρφωσή τους μέσω «διαβουλεύσεων», και στη συνέχεια η σταδιακή χειραγώγηση τους. Αυτό ακριβώς έκανε η Κομισιόν, δημοσιεύοντας στις 23 Ιανουαρίου πρόταση για περιορισμούς των συναλλαγών με μετρητά. Προτείνεται ότι οι διαβουλεύσεις θα αρχίσουν στο εγγύς μέλλον, ώστε να διαμορφωθεί ο τρόπος εφαρμογής της πρότασης μέσα στο 2018.
Τα υπέρ και τα κατά
Μερικά από τα επιχειρήματα υπέρ της κατάργησης των συναλλαγών με μετρητά είναι εύλογα: ευκολότερες και ταχύτερες συναλλαγές, καταπολέμηση του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος, της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, και της φοροδιαφυγής. Όμως αυτό που δεν αναφέρεται ρητά από τους υπέρμαχους της κατάργησης των μετρητών είναι ότι θα βοηθήσει κυρίως την υποστήριξη των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
Οι πολιτικές που έχουν εφαρμοστεί μέχρι σήμερα για τη στήριξη του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος δεν έχουν καταφέρει να επιβραδύνουν την κατολίσθηση της διεθνούς οικονομίας. Η ποσοτική χαλάρωση, η χρηματοδότηση τραπεζών από τις κεντρικές τράπεζες με κρατικά κονδύλια, αποδείχθηκε ανεπαρκής.
Η πολιτική των αρνητικών επιτοκίων, μέσω της οποίας οι καταθέσεις σε μια τράπεζα μειώνονται, αντί να αυξάνονται, με το πέρασμα του χρόνου επίσης δεν έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, τα αρνητικά επιτόκια δεν συνέβαλαν στην ανάπτυξη ή βελτίωση της διεθνούς οικονομίας. Επιπλέον, πολλές τράπεζες, όπως η γερμανική Commerzbank και η δανέζικη Danske Bank, παραπονιούνται ότι τα κέρδη τους από καταθέσεις μειώθηκαν μετά από την επιβολή των αρνητικών επιτοκίων.
Η κατάργηση των μετρητών προσφέρει μια εναλλακτική λύση. Όπως σχολίασαν οι Financial Times, «η ύπαρξη μετρητών περιορίζει την ικανότητα των κεντρικών τραπεζών να ενισχύσουν μια οικονομία που είναι σε ύφεση». Επίσης, όπως αποκάλυψε στέλεχος της Morgan Stanley, η δυνατότητα επιβολής μεγαλύτερων αρνητικών επιτοκίων αναφέρθηκε στο φόρουμ στο Νταβός το 2016 ως ένας στόχος της κατάργησης συναλλαγών με μετρητά. Η πρόεδρος του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ έχει εκφράσει τη γνώμη ότι η χρήση ψηφιακών νομισμάτων (αντί μετρητών) θα είναι εξαιρετικά επωφελής, χωρίς να προσδιορίσει ποιοι θα επωφεληθούν.
Capital controls νέας κοπής
Η κατάργηση των συναλλαγών με μετρητά θα διευκολύνει πρώτιστα την επιβολή οικονομικών μέτρων. Χωρίς μετρητά δεν χρειάζονται capital controls, καθότι θα είναι έμφυτα μέσα στο τραπεζικό σύστημα. Οι κατασχέσεις καταθέσεων και τα bail-in περιττεύουν όταν ισοδύναμα μέτρα μπορούν να επιβληθούν μέσω του περιορισμού της διακίνησης και της διαθεσιμότητας του χρήματος, για παράδειγμα με «πάγωμα» των καταθέσεων, εφόσον καταργηθεί η δυνατότητα απόσυρσης μετρητών από τις τράπεζες.
Κάθε αλλαγή οικονομικής πολιτικής θα μπορεί να εφαρμοστεί αυτόματα, ψηφιακά, χωρίς ουρές στις τράπεζες και στα ΑΤΜ. Το σύνολο των χρηματικών αποθεμάτων θα βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο των κεντρικών τραπεζών και θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς εξυπηρέτηση όποιας οικονομικής πολιτικής επιλέξουν. Επιπλέον, οι τράπεζες θα έχουν πλήρη έλεγχο της διακίνησης χρήματος και συνεπώς τη δυνατότητα να εισπράττουν προμήθεια για κάθε συναλλαγή.
Συνεπώς η κατάργηση των μετρητών θα είναι αναμφίβολα επωφελής για όσους κατευθύνουν την παγκόσμια οικονομία και θα επιβαρύνει τους υπόλοιπους. Επιπλέον, τα «εύλογα» οφέλη της κατάργησης είναι αμφισβητήσιμα: μεγάλο μέρος του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και της φοροδιαφυγής (ιδίως των πολυεθνικών), ήδη γίνεται ψηφιακά. Και όταν οι τράπεζες και η Κομισιόν βιάζονται να καταργήσουν τα μετρητά, κάτι βρωμάει.
www.thepressproject.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου