Στο στόχαστρο τα ελαιοτριβεία και τα τυποποιητήρια ελαιολάδου

Ξανακυκλοφόρησε το «τρομοκρατικό σενάριο» της μελέτης McKinsey για 1-2 μεγαθήρια των 100.000 – 150.000 τόνων που θα καταργήσουν τα περίπου 2.000 ελαιοτριβεία και τις 500 μονάδες συσκευασίας - τυποποίησης. Υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά;

Η υπόθεση δεν είναι τωρινή. Το 2006 στο ΕΣΣΑΑ (Εθνικό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης) του ΥΠΑΑΤ για την προγραμματική περίοδο 2007-2013, διαβάζουμε (σελ.17): «9. Σε ό,τι αφορά το ελαιόλαδο, (…) Ένα ελαιοτριβείο – τυποποιητήριο, που θα έπαιρνε την πρώτη ύλη από τα μικρότερα πιστοποιημένα ελαιοτριβεία, και τα δύο οικονομίας κλίμακος, θα μπορούσε να δώσει τη λύση σ΄αυτόν τον τομέα». Το 2011 εμφανίστηκε η μελέτη της McKinsey «Η Ελλάδα 10 χρόνια μπροστά: Προσδιορίζοντας το νέο Εθνικό Μοντέλο Ανάπτυξης», η οποία χρηματοδοτήθηκε από τον Σύνδεσμο Ελληνικών Βιομηχανιών (ΣΕΒ), την Ελληνική Ένωση Τραπεζών, την Τράπεζα της Ελλάδος και παραδόθηκε με επισημότητα στον τότε πρωθυπουργό, Γ. Παπανδρέου. Άλλωστε, η McKinsey είχε αναλάβει και ως σύμβουλος του ΥπΟΙΚ, Γ. Παπακωνσταντίνου. Τότε, μάλιστα, είχε σχολιαστεί με ιδιαίτερα δηκτικό τρόπο.

Το 2014 η μελέτη McKinsey επανήλθε προωθούμενη και από τον νέο ΥπΟΙΚ, Ι. Στουρνάρα στο Eurogroup. Τώρα, βρισκόμαστε στο 2016, και βλέποντας έναν νέο γύρο δημοσιότητας, τελικά αναρωτιόμαστε, υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά; Μήπως κάποιοι εποφθαλμιούν τα δισ. ευρώ του νέου ΠΑΑ;

Συστάσεις

Η μελέτη καταπιάνεται με πάρα πολλούς τομείς της οικονομίας, μεταξύ αυτών τον αγροτικό, τα τρόφιμα, συνεπώς και με το ελαιόλαδο.

Μετά από διάφορες χιλιοειπωμένες κοινοτυπίες (ότι πρέπει να τυποποιούμε το λάδι μας κ.λπ.) η επίμαχη πρότασή της, που είχε ξεσηκώσει και τη θύελλα των αντιδράσεων είναι:

α) Διερεύνηση δυνατότητας ανάπτυξης 4-6 ανταγωνιστικών μονάδων επεξεργασίας και συσκευασίας μεγάλου μεγέθους, π.χ.

Δυο ή τρεις μονάδες για ελιές και ελαιόλαδο (πιθανότατα στην Πελοπόννησο ή την Κρήτη, με ικανότητα επεξεργασίας 100-150 χιλιάδων τόνων.

Δυο ή τρεις μονάδες για πατάτες, τομάτες και επιλεγμένα φρούτα (π.χ. ροδάκινα, μήλα, σταφύλια, πορτοκάλια), πιθανότατα στην κεντρική ή βόρεια Ελλάδα ή την Πελοπόννησο.

β) Συνέχιση και εντατικοποίηση της ενοποίησης μονάδων για την κατά το δυνατόν μεγαλύτερων σύγχρονων μονάδων γάλακτος.

γ) Ίδρυση της «Εταιρείας Ελληνικών Τροφίμων» (ιδιωτική ή ΣΔΙΤ) με κύριες αρμοδιότητες:

Τη συγκέντρωση της παραγωγής μικρών και μεσαίων παραγωγικών μονάδων.

Τον συντονισμό με τις μονάδες επεξεργασίας και τον σχεδιασμό πόρων σε προϊόντα και αγορές.

Τον σχεδιασμό, δημιουργία και λειτουργία κατάλληλου μοντέλου εμπορικής παρουσίας στις αγορές.

Τη διαχείριση των logistics εντός και εκτός Ελλάδας (συμπεριλαμβανομένων εξαγωγών).

Την ανάπτυξη δικτύου λιανέμπορων και χονδρέμπορων στο εξωτερικό»

Μεθόδευση

Ο καθένας που στοιχειωδώς γνωρίζει τους τομείς του ελαιολάδου και της επιτραπέζιας ελιάς, μπορεί να κρίνει πόσο σοβαρές, πόσο ρεαλιστικές είναι αυτές οι «συμβουλές». Δηλαδή, η δημιουργία 2-3 μεγάλων καθετοποιημένων μονάδων, από την έκθλιψη του ελαιοκάρπου μέχρι τη συσκευασία και στο επόμενο στάδιο να έρχεται μια (και μόνη) εταιρεία (η «Εταιρεία Ελληνικών Τροφίμων») που θα αναλαμβάνει να συγκεντρώνει, διαχειρίζεται και διακινεί όλο (;) το ελληνικό λάδι (και ελιές;).

Το γεγονός, όμως, ότι η συγκεκριμένη μελέτη παραγγέλθηκε από τόσο ισχυρούς οικονομικοπολιτικούς παράγοντες, παρακάμπτοντας πλήθος άλλων μελετών και υπομνημάτων, που βρίσκονται στα συρτάρια των υπουργείων και αραχνιάζουν εδώ και πολλά χρόνια, όπως και το ότι επανέρχεται, ίσως κάτι να σημαίνει. Ίσως, λοιπόν, κάποιοι σοβαρολογούν. Άλλωστε, και με την χρυσοπληρωμένη από το υπουργείο Ανάπτυξης «εργαλειοθήκη» του ΟΟΣΑ, έτσι έγινε. Μπορεί η συμβουλή της να κυκλοφορήσουν τα μίγματα ελαιολάδου με σπορέλαια να μην «πέρασε» (τότε τουλάχιστον), αλλά το γάλα 7 ημερών ήδη είναι στα ράφια των σούπερ μάρκετ.

Τι μπορεί να σημαίνουν;

Το μοντέλο που προτείνει η McKinsey μπορεί να μοιάζει με Σοβιετική Ένωση σε συνθήκες άκρατου νεοφιλελευθερισμού, μπορεί να θυμίζει Όργουελ, όμως ας μην εφησυχάζουν οι θιγόμενοι και ενδιαφερόμενοι, σκεπτόμενοι ότι «αυτά τα πράγματα δεν γίνονται». Όλα γίνονται και μετά βαφτίζονται «μεταρρυθμίσεις». Αεροδρόμια, λιμάνια, γιατί όχι και το «εθνικό μας προϊόν», ο «υγρός χρυσός» μας;

Δεν υπάρχει εδώ ο χώρος και ο χρόνος να καθίσει κανείς να ανασκευάσει στα σοβαρά τα όσα προτείνει η μελέτη. Να τονίσουμε ότι το ελληνικό ελαιόλαδο δεν χρειάζεται, σε υλικοτεχνική υποδομή, ούτε ένα ευρώ. Αρκετά σπαταλήθηκαν επί δεκαετίες. Είναι «δημοσιονομικά ουδέτερο». Αυτό που χρειάζεται είναι ξεκάθαρους κανόνες λειτουργίας και καλής οργάνωσης, από τους ελαιοπαραγωγούς έως τους υπουργούς.

Και μία ακόμη διευκρίνιση για τη μελέτη McKinsey: Δεν πρόκειται για μίμηση, αλλά για κακή και λανθασμένη απόπειρα απομίμησης του ισπανικού μοντέλου. Εκεί παράγονται τεράστιες ποσότητες (μόνη της η Ανδαλουσία έχει πολλαπλάσια ποσότητα από ολόκληρη την Ελλάδα), συγκεντροποιημένη σε συνεταιρισμούς (κοοπερατίβες) των 100-200 χιλιάδων τόνων μαζικής ποιότητας (commodity) και σε μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες που κατακλύζουν τις διεθνείς αγορές με χαμηλές τιμές. Και όλοι στηρίζονται στη συμμαχία -συνεταιρισμοί, εταιρείες, (δι)επαγγελματικές οργανώσεις, τράπεζες, περιφερειακές και κεντρική κυβέρνηση, αξιοποίηση των κοινοτικών επιδοτήσεων, έρευνα στα πανεπιστήμια και σε άλλα πολλά.  

Στην Ελλάδα, το βασικό (μοναδικό) πλεονέκτημα που διαθέτουμε είναι η βιοποικιλότητα, το μικροκλίμα σε κάμπους, ραχούλες και νησάκια, που δίνουν αυτές τις κορυφαίες ποιότητες καρπού και λαδιών. Το ελαιόλαδο, και ιδίως το εξαιρετικά παρθένο, δεν είναι μαζικό προϊόν, δεν είναι commodity, και για αυτό το σύγχρονο μάρκετινγκ βασίζεται στην ταυτότητα και στην προσωπικότητά του, στα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά (που οι Ισπανοί αρνούνται τη μέθοδο), στα Ονομασίας Προέλευσης/Γεωγραφικής Ένδειξης, στα Κτήματα (όπως τα κρασιά), κ.ο.κ. Όλα αυτά θα ισοπεδωθούν, σε περίπτωση εφαρμογής του μοντέλου McKinsey, χωρίς να υπάρχει και το όφελος του «μεγάλου μεγέθους», γιατί η Ελλάδα των διασκορπισμένων 250.000 τόνων ποτέ δεν θα μπορέσει να ανταγωνιστεί –σε αυτό το επίπεδο των χαμηλών τιμών– την Ισπανία των 1,5 εκατ. τόνων.

Η ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΑΡΑΓΓΕΛΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΣΟ ΙΣΧΥΡΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ, ΠΑΡΑΚΑΜΠΤΟΝΤΑΣ ΠΛΗΘΟΣ ΑΛΛΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΩΝ, ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΣΥΡΤΑΡΙΑ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΡΑΧΝΙΑΖΟΥΝ ΕΔΩ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ ΧΡΟΝΙΑ

Το μόνο που θα «επιτύχει» η μέθοδος McKinsey είναι, στον βαθμό που εφαρμοσθεί, να οδηγήσει σε αποδεκατισμό των ιδιωτικών και συνεταιριστικών επιχειρήσεων (ελαιοτριβεία, τυποποιητήρια, έμποροι, εξαγωγείς) και σε νέου τύπου «κολληγοποίηση» των ελαιοπαραγωγών. Ίσως και σε ένα γιγαντιαίο πάρτι σπατάλης των εκατομμυρίων της επένδυσης, που θα ζήλευε και ο Ηρόστρατος. Παράλληλα, όμως, θα προκαλέσει και ένα γιγαντιαίο κύμα αντιδράσεων, όχι μόνο από τους χιλιάδες ελαιοτριβείς, τυποποιητές και εμπόρους, που άμεσα καταστρέφονται, αλλά και από τους εκατοντάδες χιλιάδες ελαιοπαραγωγούς, που δεν θα θέλουν να γίνουν κολλήγοι κάποιας «Εταιρείας Ελληνικών Τροφίμων». Τότε θα δούμε ένα άλλο πάρτι, με πολύ ροκ -και νταούλια και πίπιζες και λύρες κι αγρίμια κι αγριμάκια μου.

Γνωρίζουμε, και είναι εδώ και πολλά χρόνια γραμμένο και ειπωμένο, ότι «το ελληνικό ελαιόλαδο αποτελεί έναν τεράστιο αναξιοποίητο εθνικό πλούτο». Αν οι αρμόδιοι σε Υπουργεία, στον ΣΕΒ, στις Τράπεζες, θέλουν να προσεγγίσουν το ελαιόλαδο με τον σεβασμό που δικαιούται και με την αναπτυξιακή προοπτική που πράγματι διαθέτει (προς όφελος όμως όλης της παραγωγικής και επιχειρηματικής κοινωνίας), τότε μπορούν να ανατρέξουν σε δυο μελέτες «υπεράνω υποψίας»:

α) Του USITC (United States International Trade Commission) τον Αύγουστο 2013, με τίτλο «Olive Oil: Conditions of Competition between U.S. and Major Foreign Supplier Industries»

β) Tου συντάκτη αυτού του άρθρου, που έγινε για λογαριασμό του ΙΟΒΕ ήδη από το 2001.

Η κινητή τηλεφωνία δεν έχει… μέλλον

Η μελέτη έλεγε το 2011 και πολλά άλλα υπερφιλόδοξα. Ότι η Ελλάδα θα επιτύχει ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 3%, θα δημιουργήσει 500.000 νέες θέσεις εργασίας, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου θα μειωθεί κατά 15 δισ. κ.ά.

Ας μην ξεχνάμε ότι η McKinsey έχει ένα αμφιλεγόμενο βιογραφικό. Είναι μια διεθνής (πολυεθνική) εταιρεία μελετών. Στον Τύπο έχουν καταγραφεί πολλές χρυσοπληρωμένες γκάφες της για διάσημους πελάτες της. Εξυμνούσε την τράπεζαEnron, λίγο πριν καταρρεύσει και προκαλέσει το χρηματοπιστωτικό τσουνάμι του 2008. Είχε αναλάβει την ελβετική αεροπορική εταιρεία Swissair, οδηγώντας την να καθηλωθεί στο έδαφος χωρίς να μπορεί να αγοράσει ούτε καύσιμα. Οι βρετανικοί σιδηρόδρομοι Railtrack κατέρρευσαν μετά τον πολλαπλασιασμό δυστυχημάτων. Η συμβουλή της στην αμερικάνικη AT&T ήταν ότι η κινητή τηλεφωνία δεν έχει μέλλον(!). Αναφέρεται, επίσης, ότι με δικές της συμβουλές, κάποιες ασφαλιστικές εταιρείες στις ΗΠΑ ακολουθούσαν στις περιπτώσεις ελαφρών τροχαίων ατυχημάτων τόσο σκληρή και εκβιαστική τακτική, ώστε το θύμα αναγκαζόταν να παραιτηθεί της διεκδίκησης για αποζημίωση. Η εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ την είχε χαρακτηρίσει σαν «εταιρεία του ολέθρου» (2/9/2011).

ΠΗΓΗ: ypaithros.gr μέσω hxonews

http://teleytaiaexodos.blogspot.gr/